Gelegenheidsglas om de verjaging van stadhouder Willem V te vieren. Foto kunsthandel Frides Laméris
* PAN Amsterdam is een evenement dat jaarlijks als graadmeter voor de kunstmarkt dient. Volgens de directie waren de verkopen van het eerste weekend van de editie 2013 veelbelovend. De opening – afgelopen zaterdag – werd echter zo massaal bezocht (Hé, is dat niet Alexander Pechtold?) dat het inwinnen van informatie over objecten geen sinecure was. Lof dan ook voor kunsthandel Frides Laméris, waar een handige folder voor het grijpen lag. Bijzonder in hun aanbod: achttiende-eeuwse glazen waaruit bleek of de gebruiker Oranje-aanhanger of Patriot was.
Een mooi voorbeeld is het glas waaruit Amsterdamse Orangisten dronken in de sociëteit die ze hadden opgericht ‘om elkaar op te beuren’, leert de folder. In 1787 hadden de Pruisen - stadhouder Willem V was getrouwd met prinses Wilhelmina van Pruisen - de opstandige Patriotten overal in het defensief gedrongen, met uitzondering van Amsterdam. De tekst op het glas is de naam die de hoofdstedelijke Oranje-aanhangers aan hun sociëteit gaven, een hele mond vol: ‘De zucht voor ’t vorstlyk huis, voor kerk en vaderland, is hier het schibboleth (=herkenningsteken) de stalen liefdeband. Amsterdam, 1 april 1788.’ Willem V – die bekend stond als rokkenjager en verantwoordelijk werd gehouden voor de mankementen van het vermolmde regime – werd uiteindelijk in 1795 door de Fransen verjaagd. De Patriotten vierden de overwinning met een glas voor ‘Het Bataafsch Gemenebest’. Op het glas – toegeschreven aan David Wolff, gedateerd tussen 1795 en 1798 – staan een Hollandse leeuw en een naakt jongetje dat een bundel takken (fasces) met lans en hoed vasthoudt. De fasces zijn een symbool voor goed bestuur, de hoed symboliseert de vrijheid na de onderdrukking van Willem V. Laméris biedt verder - onder veel meer - een glas aan waarop de tijden nog niet veranderd zijn. Tussen 1700 en 1740 werd onder het motto ‘Concordia res parvau crescunt’ (’Eendracht maakt kleine zaken groot’) het wapen van ons land gegraveerd.
Bezoekers die zich de komende week op het aanbod willen oriënteren, kunnen vooraf ook op de beurssite en de speciale gratis PAN-app terecht. Dekker Antiquairs leverde een uitgebreide toelichting op weer een ander object uit de roerige periode die aan de Franse overheersing vooraf ging. Het zilveren zakhorloge op bijgaande foto dateert uit 1787, het jaar dat prinses Wilhelmina het heft in eigen hand nam en naar Den Haag reisde om het stadhouderlijk gezag te herstellen. De Patriotten kregen echter lucht van haar plan en hielden de prinses aan in Goejanverwellesluis. Waarop koning Frederik Willem II van Pruisen zijn zuster te hulp schoot en troepen naar de Republiek stuurde. Voor de laatste Oranje-stadhouder bleek het uitstel van executie.
De PAN Amsterdam duurt tot en met zondag 1 december. Voor meer informatie: www.pan.nl, http://www.frideslameris.nl en http://www.dekkerantiquairs.com
Zilveren zakhorloge uit 1787, ter herdenking van de aanhouding van prinses Wilhelmina bij Goejanverwellesluis. Foto Dekker Antiquairs
