Jeroen Krabbé, Sobibor - 9 juli 1943. Omstreeks 11.30 uur. Foto: Joods Historisch Museum
*Het Nationaal Holocaust Museum (NHM) in oprichting opent op Tweede Pinksterdag met de expositie ‘De ondergang van Abraham Reiss’, de aangrijpende serie van negen schilderijen waarop Jeroen Krabbé het levensverhaal van zijn grootvader vertelt. Het laatste is gedateerd op 9 juli 1943 omstreeks 11.30 uur, het vermoedelijke tijdstip dat Abraham Reiss in Sobibor werd vermoord. Het gesnater van ganzen moest volgens de informatie van Sobibor-overlevende Jules Schelvis bij het doek, het schreeuwen van de slachtoffers overstemmen. Op de expositie is ook de maquette aanwezig die Schelvis - recent overleden - van het concentratiekamp maakte.
Voor de voltooiing van het museum – naar verwachting in 2019 - is nog 19 miljoen euro nodig. Oud-directeur Joël Cahen van het Joods Historisch Museum (JHM) - hij stond aan de wieg van het NHM - blijft voorlopig nauw bij de fondsenwerving betrokken: ‘Er ligt een plan waarbij we ook aan buitenlandse gevers denken. Maar eerst gaan we met Tweede Kamer-leden praten, bijdragen van overheden zijn cruciaal.’
Jeroen Krabbé, Amsterdam - april 1942, naar de laatste familiefoto van Abraham met zijn vrouw Kaatje en zijn dochters Els en Margreet, die de moeder van Jeroen Krabbé zou worden. Foto: Joods Historisch Museum
In het sfeervol-provisorisch opgeknapte pand aan de Plantage Middenlaan – aanvulling voor het Joods Cultureel Kwartier - worden het hele jaar ook voorstellingen, getuigenissen, lezingen en presentaties georganiseerd. Bij de lezingen bijt Leo Ullmann op 22 mei het spits af: hij zat 796 dagen ondergedoken tijdens de oorlog. Op 12 juni komt Lotty Huffener-Veffer vertellen over kamp Vught en het Philips-Kommando, op 10 juli is de beurt aan Ted Musaph, zij overleefde als jong meisje Bergen-Belsen. Het filmprogramma wordt op 25 mei geopend met ‘Shake Hands With the Devil’ over de genocide in Rwanda. In oktober spelen Edwin de Vries, zijn zoon Sam en Giulia Reiss ‘Westerbork Serenade’, een eerbetoon aan vader/grootvader Rob de Vries, joods acteur en actief in het verzet. Zie de website voor details over het rijk gevulde programma.
Het NHM zal volgens Cahens opvolger Emile Schrijver ‘gaan inzoomen op de individuele verhalen van de doodgewone mensen die werden weggevoerd’, maar niet alleen ‘op die vijf jaar ellende’: ‘We gaan ook de opmaat in de jaren dertig laten zien en het effect van de Holocaust op de joodse geschiedenis van na de Tweede Wereldoorlog.’ Dat is een veel bredere presentatie dan in bijvoorbeeld Westerbork en Vught. De Holocaust zal bovendien ijkpunt bij de behandeling van verwante thema’s als genocide, integratie van minderheden, religieuze (in)tolerantie, antisemitisme en de schending van mensenrechten en de internationale rechtsorde vormen.
Het NHM is gevestigd – voorlopig alleen op de begane grond, de rest van het pand is kunstenaarsbroedplaats - in de voormalige Hervormde Kweekschool tegenover de Hollandsche Schouwburg van waaruit ruim 46.000 Amsterdamse joden naar de vernietigingskampen werden gevoerd. De kweekschool lag naast de crèche waar joodse kinderen in afwachting van hetzelfde lot werden ondergebracht. Verschillende verzetsgroepen – onder meer uit studentenkringen en medewerkers van de kweekschool onder leiding van directeur Johan van Hulst – hebben zo’n 600 kinderen in veiligheid weten te brengen. In totaal 104.000 Nederlandse joden zijn vermoord.
Voor meer informatie: http://www.jck.nl en http://www.jck.nl/agenda
Nationaal Holocaust Museum, Plantage Middenlaan 27, foto: Luuk Kramer
