De Grote Salon, Stichting Bisdom van Vliet, foto Arnold van Rheenen
*In het Rijksmuseum kijken Theodorus Bisdom van Vliet, Maria Harthals en hun tien kinderen naar bezoekers vanaf het schilderij dat J. Stolker in 1757 van de familie maakte. Theodorus was burgemeester van Haastrecht en hoogheemraad van de Krimpenerwaard en een typerend voorbeeld van achttiende-eeuwse regentenrijkdom. Maar het kan nu eenmaal verkeren: in haar huis in Haastrecht – charmant stadje nabij Gouda – werd Paulina Bisdom van Vliet (1840-1923) de laatste afstammeling van het geslacht, haar huwelijk met Johan le Fèvre de Montigny bleef kinderloos. Paulina nam een besluit waar Haastrecht nog steeds plezier aan beleeft: haar huis zou na haar dood museum worden, een ‘must do’ voor iedereen met interesse in de negentiende eeuw.
Achter de statige gevel van het pand aan de Hoogstraat – tussen 1874 en 1877 door Paulina’s vader neergezet op de fundamenten van het oorspronkelijke familiehuis - wordt de bezoeker verwelkomd door toegewijde gidsen met amusante anekdotes over Paulina nadat ze in 1881 weduwe was geworden. Zo leefde ze tot op het laatst zonder elektriciteit, met alleen een zwakstroominstallatie voor een belsysteem om het personeel op te roepen. Het huis werd warm gehouden met turfkachels; kaarsen en enkele olielampen zorgden voor de verlichting.
De gang, Stichting Bisdom van Vliet, foto Arnold van Rheenen
Wie door het huis gaat lopen, heeft de verzekering meegekregen dat er sinds Paulina’s dood geen stoel is verzet en geen bordje verhangen. Naar de wc? Op de begane grond is het oorspronkelijke kleine kamertje met houten omkasting, marmeren wanden en een ‘ouderwets’ fonteintje nog steeds in gebruik. Paulina sliep zittend in een achttiende-eeuws bed met koepelvormige hemel behangen met rode zijde. In de tuin keek ze uit op de rode beukenboom die Adriaan Bisdom in 1692 plantte toen hij zich in Haastrecht vestigde. De boom staat er nog steeds.
Koop ter aanvulling vooral de aantrekkelijke gids met tekst van Barbara Laan. De auteur behandelt uiteraard de schilderijen, meubels, porselein, enzovoort. Maar vooral heel veel porselein, Paulina had er een weeshuis mee kunnen voeden.
Laan beschrijft Paulina ook persoonlijk en dat met veel sympathie. De snoeppot voor kinderen stond altijd open en voor arme inwoners van Haastrecht lagen tegoedbonnen voor levensmiddelen klaar. Bovendien betaalde Paulina de hbs-opleiding voor Zwaantje Muurling – dochter van haar huisknecht Albert – omdat ze vond dat meisjes recht hadden op een goede opleiding. Zwaantje was altijd welkom, ze had haar eigen speelgoed en stoeltje. Paulina schonk haar in 1920 de bijbel die ze van haar ouders had gekregen bij haar installatie als lid van de Nederlands Hervormde kerk. Zwaantje heeft de bijbel later aan het museum gegeven.
Meissen-beeldjes, Stichting Bisdom van Vliet, foto Bert Muller
Ter illustratie van haar goede daden vermeldt Laan ook haar initiatief tot bouw van een nieuwe kerk voor de Nederlandse Protestantenbond. Ze ondersteunde de bond financieel en bovendien het lokale cultuur- en sportleven. In 1900 betaalde Paulina bijvoorbeeld het nieuwe verenigingsgebouw Concordia.
Wie het huis heeft gezien, moet vooral de ‘overtuin’ niet vergeten, de enorme lap grond die vroeger bij het huis hoorde. Paulina en haar echtgenoot (1840-1881) liggen in het romantische park begraven, met op een steenworp Paulina’s geliefde hond Nora (1890-1903).
Met dank aan Theo Haerkens
Voor meer informatie over Museum Paulina Bisdom van Vliet: http://www.bisdomvanvliet.nl. Het dichtstbijzijnde NS-station is Gouda, daarna Connexxion-bus 107 naar Haastrecht Dorp via de N228). De openingstijden van 1 april tot 1 november: van dinsdag tot en met zondag van 11.00 tot 17.00 uur
Portret Paulina Bisdom van Vliet, J.H. Neuman, 1886, Stichting Bisdom van Vliet, foto Arnold van Rheenen
