Troon Karel de Grote in de Paltskapel in Aken. Foto verstrekt door Allard Pierson Museum
*Karel de Grote bouwde tussen 796 en 805 de Paltskapel in Aken naar het voorbeeld van Byzantijnse gebouwen in die tijd. De Karolingische troon was oorlogsbuit ('spolia') uit de Kerk van het Heilig Graf in Jeruzalem, Karel liet ook 'spolia' uit Rome en Ravenna naar Aken brengen. Bijgaande foto staat paginagroot in de prachtig geïllustreerde publicatie bij 'Crossroads. Reizen door de middeleeuwen, 300 - 1000 na. Chr.' in het Allard Pierson Museum. De expositie stelt met een schat aan voorwerpen en informatie over migrantenstromen het cliché over de donkere middeleeuwen als periode van stilstand en isolement bij. Dat stereotiep klopte maar ten dele: het Europa in wording was tegelijk het toneel van vruchtbare kruisbestuiving door contacten tussen veel verschillende culturen.
Onder de bijzondere vondsten op de expositie is de gouden beker die werd gevonden in het graf van een Avaarse man in Bócsa in Hongarije, de datering tussen 625 en 650 na Chr. Na de val van het Romeinse Rijk in het Westen trokken gedurende de vroege Middeleeuwen allereerst de Longobarden een aantal eeuwen door Europa. De Hunnen volgden in de eerste helft van de vijfde eeuw, de Slavische Avaren - afkomstig uit de gebieden ten noorden van de Zwarte Zee - begonnen hun opmars in 555. In 626 sloten ze een bondgenootschap met de Sassaniden en vielen Constantinopel aan. Vergeefs, daarna verloren ze hun dominante positie in Europa. Ook vergeten wie waar vandaan kwam? Handig voor het overzicht van de vele strijdende partijen met namen die lang niet altijd meer bekend in de oren klinken, zijn de overzichtelijke kaarten in de publicatie.
Gouden beker uit graf Avaarse man, gevonden in Bócsa, Hongarije, 625-650 na Chr. Foto verstrekt door Allard Pierson Museum
Reislustig was onder meer Constantijn de Grote, in 306 in York in Engeland tot keizer uitgeroepen. Daar werd nog in 1998 bij stilgestaan met de onthulling van een beeld naast de kathedraal. In het Allard Pierson Museum reizen we de komende maanden onder meer ook mee met Egeria, een vrouw die tussen 381 en 384 meer dan 5000 kilometer aflegde om plaatsen te bezoeken die belangrijk waren voor de geschiedenis van het christendom. Ze reisde van Constantinopel naar Jeruzalem en vervolgens naar Egypte en Mesopotamië. De joodse geleerde Hasday Ibn Shaprut - rond 910 geboren in Al-Andalus in islamitisch Spanje - speelde een beslissende rol bij de uitwisseling van diplomatieke missies tussen het Byzantijnse Rijk en Al-Andalus. En aan de reislustige Arabische diplomaat Ahmad Ibn Fadlans Risala - in 921 met een delegatie naar de khan van de Wolga-Bulgaren op pad gestuurd door de kalief van Bagdad - danken we de beschrijving van de begrafenis van een Viking in Oost-Europa, als historische bron over deze veroveraars een unicum.
Standbeeld Constantijn de Grote in York, geplaatst in 1998. Foto verstrekt door Allard Pierson Museum
Deze tentoonstelling - hierna te zien in Athene en Bonn - komt voort uit het Europese project CEMEC (Connecting Early Medieval European Collections), een samenwerkingsproject van musea, universiteiten en technische partners. De unieke rijkdom van Crossroads is een práchtig sterk voorbeeld waartoe samenwerking binnen de Europese Unie kan leiden. De bijgaande publicatie, met bijdragen van een breed internationaal veld aan wetenschappers, is een wetenschappelijk juweel dat ook aantrekkelijk is voor een breed publiek.
De expositie Crossroads in het Allard Pierson Museum duurt tot en met 11 februari. Voor meer informatie: http://www.allardpiersonmuseum.nl. Het boek is uitgegeven door het Allard Pierson in samenwerking met WBOOKS (ISBN 9789462582231, 24,95 euro)
