Binnenkijken bij Marcel van Riel en zijn geliefde Angèle. foto: Thijs Wolzak
Door Lucie Th. Vermij
*Van september 2011 tot januari 2018 maakte fotograaf Thijs Wolzak de fotoserie 'Binnenkijken' voor NRC Handelsblad. 248 keer Nederlanders fotografeerde hij in hun woning. Mensen met zeer originele interieurs. Van die foto’s zijn er nu 23 in enorm formaat te zien in het Design Museum in 's Hertogenbosch. Fantastisch.
De tentoonstelling 'Binnenkijken' beslaat één zaal met de foto’s in lichtkasten van 1.80 m bij 2.40 m. Ze stralen je tegemoet. Het voelt alsof je in de deuropening staat of midden in de woonkamer. Je ziet interieurs van mensen voor wie hun huis hun levenswerk is, de plek waarin zij zich kunnen uitdrukken en helemaal zichzelf zijn. Geen concessies achter deze voordeuren! Veel van de geportretteerde plekken zijn enorm en de bewoners duidelijk kapitaalkrachtig, maar Wolzak fotografeerde evengoed mensen op kleinere oppervlakken, met weinig geld.
Binnenkijken bij Rien Moerland, foto: Thijs Wolzak
Thijs Wolzak (1965) werkt sinds 1988 – in opdracht en in vrije projecten - aan een steeds verder uitdijend oeuvre. Hij bedient zich naar eigen zeggen van alle middelen waardoor hij zijn beelden van linksboven tot rechtsonder kan controleren, maar de opvatting van waaruit hij werkt is een documentaire. Zijn beelden zijn visualisaties van ontmoetingen: met een persoon, met een plek of met een object. Het zijn in de regel complexe vertellingen, met een sterke nadruk op de context van het eigenlijke onderwerp. Wolzak past perfect in de school van de geënsceneerde documentaire fotografie.
'Ontmoetingen' dus. Elke keer was hij úren bij die mensen in huis om tot de juiste invalshoek te komen. De interieurs interesseerden hem eigenlijk niet eens zo, zei hij eens in een interview. Hoe hij zelf woont, maakt hem ook niet zoveel uit: 'Ik heb geen omgeving nodig om me prettig te voelen.' Tijdens veel fotoshoots was hij regelmatig sprakeloos als hij zag hij zag hoe ver mensen gaan in het construeren van hun eigen plek. Wat voor de meeste kijkers verbazingwekkend of absurd is, is voor deze bewoners vanzelfsprekend. Voor hen zijn hun keuzes de enige logische.
Binnenkijken bij Marjan Strijbosch, foto Thijs Wolzak
De grote huizen met oneindige ruimte zijn af en toe jaloersmakend, al vraag je je soms wel af of die mensen het gezellig hebben daar. Er zijn ook woningen met extreme inrichtingen van wat gangbaarder formaat – een man met KLM-parafernalia, een man met art déco, een man met spinnenwebben, een man met poëzie, een man met gitaren, een man met een stalen grotwoning... daar past geen vrouw bij. Dan heb je ook de categorie vrouwen in witte interieurs en dito huisdieren. En de vrouw in het vrijwel lege huis.
Ik heb het gevoel dat extreme interieurs vaker een droom van mannen is. Dat mannen ook meer van véél en van verzamelen houden. Er zijn op de tentoonstelling althans meer interieurs te zien van mannen-alléén dan van vrouwen-alleen. En er zijn natuurlijk ook echtparen. Die roepen nog meer vragen op. Hoe leven die mensen hier samen? Hoe hebben ze elkaar gevonden, wiens idee dit was, hoe kregen ze de ander méé? Kunnen ze het goed met elkaar vinden? Komen er wel eens andere mensen op bezoek? Hoe gaan ze met rommel om?
In NRC werden de foto's afgedrukt met journalistieke tekstblokjes, met wat-waar-waarom-en-hoe, zie de link onderaan. Op deze expositie krijg je alleen de foto, de voornamen van de personen die er op staan en de plaatsnaam. Op de audio-tour krijg je bij elke foto een geluidsfragment waarop de geportretteerden een paar minuten vertellen over een droom, het (al dan niet) samenleven, sommige objecten. Over wat zij mooi vinden (en anderen meestal helemaal niet), hoe het soms anderen afschrikt. Het brengt die mensen heel dichtbij. Maakt ze in zekere zin weer wat gewoon.
Binnenkijken bij Soufiana Moussouli, foto: Thijs Wolzak
Ik werd er heel erg vrolijk van, van die 'gewone' mensen met zulke bijzondere dromen. Zo'n verbeeldingskracht, vastberadenheid en doorzettingsvermogen. Vindingrijkheid. Natuurlijk denk je gauw: wat heb ik een gewoon huis, wat ben ik een grijze muis. En zo’n fotograaf die zo lang, zo volhoudend, zulke perfecte foto’s maakt. Die die mensen opspoort, opzoekt, overhaalt, hun tijd vraagt en hun intimiteit van hun huis met de wereld te delen. Inspirerend!
Er is een prachtig boek bij de tentoonstelling: Human Interiors, groot formaat met daarin 50 interieurs, om thuis op de al-dan-niet-gewone bank nog eens terug te kijken. Blad voor blad. Ademloos. Een geweldig cadeau voor mensen die van ‘wonen’ houden.
'Binnenkijken' is te zien tot en met 17 februari 2019
Design Museum, De Mortel 4, 5211 HV ‘s-Hertogenbosch.
– Design Museum: https://designmuseum.nl/
– Thijs Wolzak: http://thijswolzak.nl/
– NRC: Het beste van 248 keer binnenkijken: https://www.nrc.nl/nieuws/2018/01/19/het-beste-van-248-keer-binnenkijken-a1588697
Binnenkijken bij Monika Dahlberg, foto: Thijs Wolzak
