Mark Rothko, Zonder Titel, 1968, acryl op papier op hardboard paneel. foto Gemeentemuseum Den Haag
* Annie Cohen-Solal (Algerije, 1948) schreef in 1980 een biografie over Jean-Paul Sartre: in zestien talen vertaald, waaronder het Nederlands, verleende dat haar wereldwijd de status van intellectuele beroemdheid. Van Cohen-Solal (Algerije, 1948), tegenwoordig Universiteitshoogleraar in Caen en verbonden aan de prestigieuze École Normale Supérieure, verscheen recent de vertaling van de biografie die ze over Mark Rothko (1903-1970) schreef. Actuele aanleiding is uiteraard de Rothko-expositie in het Gemeentemuseum Den Haag, meer dan veertig jaar na zijn laatste presentatie in Nederland een absolute ‘must’ voor wie kunst als spirituele troost ervaart. En dat in relatie tot superieure late Mondriaans uit de eigen collectie waarmee de kunstenaar hetzelfde beoogde.
Kunsthistoricus/historicus Cohen-Solal is buitengewoon goed ingevoerd in de Amerikaanse kunstscene: ze schreef eerder gedetailleerd en levendig een overzicht over de opkomst van de Amerikaanse beeldende kunst in de twintigste eeuw (in 2003 vertaald onder de titel ‘Naar levend model’. En bovendien een boek over de spraakmakende Newyorkse galeriehouder Leo Castelli.
Bij Rothko focust ze op zijn Joodse achtergrond. De kunstenaar werd als Marcus Rothkowitz geboren in het Russische Dvinsk, het huidige Daugavpils in Letland. Zijn vader, een apotheker met verlichte denkbeelden, stuurde zijn zoon toch naar een traditionele Talmoedschool. De familie verhuisde in 1913 naar de VS, op de vlucht voor het antisemitisme dat het Russische klimaat steeds erger vergiftigde. Cohen-Solal vermoedt dat Rothko’s met zijn ontwikkeling naar spirituele abstractie ‘schatplichtig’ was aan het Hebreeuwse begrip ‘tikkun olam’ dat hij had leren kennen, de eeuwenoude rabbinale richtlijn voor het herstellen van de wereld door goede daden. Schilderijen leveren daar door hun schoonheid ook een bijdrage aan. Ze schetst ook uitvoerig de frustratie waarmee Rothko zich in de kunstwereld bewoog: hij voelde zich vaak afgewezen en tegengewerkt, zelfs toen hij al een beroemdheid was. Het antisemitisme had in zijn jeugd diepe voren getrokken en hij kreeg er ook in zijn nieuwe vaderland mee te maken. Voor een karakter als Rothko zal dat het leven niet makkelijker hebben gemaakt.
Annie Cohen-Solal, Mark Rothko, vertaling Reintje Ghoos, Judith Wesselingh en Jan Pieter van der Sterre, 303 blz. , Uitgeverij Meulenhoff, 24,95 euro.
De expositie over Mark Rothko in het Gemeentemuseum Den Haag duurt tot en met 1 maart. Voor meer informatie: http://www.gemeentemuseum.nl
Mark Rothko, Zonder Titel (man en twee vrouwen in een landelijke omgeving), 1940, National Gallery Washington, foto Gemeentemuseum Den Haag
