* Op de expositie over Ramses Shaffy (1933-2009) bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam kondigt gerechtsdeurwaarder Henri Verhulst voor 4 juli 1970 met spelfouten de openbare verkoop wegens ‘faillisement’ van de inboedel van Shaffy’s huis in de 3e Weteringdwarsstraat aan. Daarbij ging ook een grote partij flessen met ‘allerlei Wijnen & Spiritualiën’ onder de hamer.
Shaffy’s grootse carrière ging – het is bekend - met excessief drankgebruik gepaard en was toen al zo ontregelend dat de Nederlandse Comedie hem in 1963 had ontslagen. Wat bijvoorbeeld vooraf ging: een brief uit 1957 waarin zijn collega’s van de Nederlandse Comedie aan directeur Guus Oster meedelen dat ze weigeren op een zondagse repetitie aanwezig te zijn omdat de opvoeding van Shaffy ‘niet op hun terrein lag’. Dat kwam de acteurs – onder wie Shireen Strooker en Sigrid Koetse – op een boete van één gulden p.p. te staan, noteerde de administrateur van het gezelschap secuur.
De expositie is samengesteld uit het privéarchief van Shaffy, sinds 2012 in beheer bij de Bijzondere Collecties. De familie Snellen – waarbij Shaffy in Leiden zijn jeugd doorbracht nadat zijn moeder (een Poolse gravin van Russische afkomst met wie hij de eerste zeven jaar in Cannes woonde) hem op de trein naar Nederland had gezet toen ze tuberculose kreeg – leende het fotoboek waarin moeder Roos in woord en beeld verslag deed van de warme ontvangst die Shaffy werd bereid. Andere bruiklenen – zoals vroege theaterkostuums - komen uit de archieven van Eye en het voormalige Theater Instituut Nederland.
Uit die rijke hoeveelheid materiaal is een fascinerende tentoonstelling over de briljante veelzijdigheid van Shaffy gemaakt. Met het uiterlijk van een jonge god acteert hij nu weer voor even in – gelukkig bewaard gebleven – beeldfragmenten de sterren van de hemel naast Kitty Courbois en Petra Laseur in een Midzomernachtsdroom en de Gijsbrecht met niemand minder dan Ank van der Moer. Eenmaal ontslagen bij de Nederlandse Comedie maakte hij in 1964 – tonen foto’s - zijn debuut als Kostja in De Meeuw van Tsjechov bij Toneelgroep Ensemble naast Mary Dresselhuys. Met wie Shaffy ook nog in de musical Koning Salomo zou spelen.
Vanaf de oprichting van Shaffy Chantant in 1964 kreeg Shaffy ook een steeds grotere naam als zanger. Heerlijk onderdeel van deze expositie: luisteren onder de koptelefoon naar een stem die nog niets van zijn magie heeft verloren. Uiteraard staan de schijnwerpers ook vol op zijn nauwe samenwerking met Liesbeth List. Ook zij gaf bruiklenen, waaronder plakboeken en dierbare brieven van Shaffy.
In de laatste ruimte wacht de vleugel waarop Shaffy zijn onvergetelijke liederen componeerde, op het bordje erbij wordt de hoop uitgesproken dat die vleugel nog eens gerestaureerd kan worden, ter inspiratie van nieuwe generaties. Ja, liefst morgen.
De expositie ‘Ramses Shaffy. De tentoonstelling’ bij Bijzondere Collecties (Oude Turfmarkt 129, Amsterdam) duurt tot en met 1 juni. Voor meer informatie: www.bijzonderecollecties.uva.nl.
