Diana Blok, Portrait of my mother and father, 1987
Diana Blok fotografeert al sinds de jaren zeventig mensen die zich ophouden op de grensgebieden van het mannelijke en vrouwelijke. Ook zette ze hele families naakt op de foto. En die werden in verschillende dag- en weekbladen gepubliceerd, wat indertijd veel stof deed opwaaien: Blok is spraakmakend. In het Cobra Museum is nu een overzicht van vijftig jaar werk te zien.
Door Lucie Th. Vermij
Het ‘Cobra Museum’ in Amstelveen heeft een tumultueus jaar achter de rug, inclusief een bijna-faillissement, maar gelukkig is er een wederopstanding geschied en nu heet het ‘Museum Cobra’. De nieuwe formule bevat minder Cobra en meer moderne kunst. Het ‘nieuwe’ museum wil - vanuit het gedachtegoed van de Cobra-beweging - een voor Nederland toonaangevend eigentijds tentoonstellingsplatform worden. Het belooft ruimte te bieden aan kunst die ‘spontaan, experimenteel en expressief is’. Het moet behalve een bewaarplaats voor de geschiedenis van de Cobra-beweging ook een plek worden waar ‘hedendaagse en tegendraadse kunst tot bloei kan komen, en waar educatie en inclusiviteit centraal staan’. Dat is een ambitieuze doelstelling, maar ook nogal abstract.
Diana Blik, Ketje, transvesti Brasilia 2013
De overzichtstentoonstelling van fotografe Diana Blok geeft een idee van de concrete invulling die Museum Cobra geeft. De tentoonstelling heet 'I Challenge You to Love Me' (Ik daag je uit van mij te houden). De titel is afkomstig van een foto van een (Portugese) tekst, getatoeëerd op de arm van een Braziliaanse transman. Het is een indicatie van waar het Blok om gaat. Centraal in haar werk staan vaak mensen die een buiten de traditionele man-vrouw-patronen leven, op of over de grens van het mannelijke en vrouwelijke. Het is een actueel thema, waar Blok zich al in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw diepgaand mee bezig hield. Toen heette het nog geen gender-issues, maar homo, lesbisch en transseksueel. In landen waar relaties anders dan heteroseksuele worden onderdrukt, maakte Blok indringende portretten van personen voor wie gender en seksuele voorkeuren niet vastomlijnd zijn. Maar haar werk gaat ook over verbindingen tussen mensen. Ze zette hele families naakt op de foto. Ik herinner me nog heel goed dat ik ze in mijn ochtendkrant tegenkwam.
Diana Blok werd geboren in 1952 in Montevideo (Uruguay) als dochter van een Nederlands-Joodse diplomaat-vader en een katholieke Argentijnse moeder. Het diplomatengezin woonde ook in Colombia en Guatemala. Diana studeerde sociologie in Mexico City en in 1974 verhuisde ze naar Amsterdam, waar ze zich ontwikkelde tot een spraakmakend portretfotografe en kunstenares.
Haar vroege werk bestaat vooral uit zelfportretten en foto’s van vriendinnen. Het zijn ernstige beelden, veel met spiegels. Het project Invisible Forces (1979-1981), een samenwerking met haar partner Marlo Broekmans, geeft een podium aan vrouwelijke erotiek. Deze foto’s werden vrijwel onmiddellijk wereldwijd geëxposeerd, verzameld en gepubliceerd.
Diana Blok, World upside down, 1989
In de fase die hierop volgde, veranderde de vraag ‘wie-ben-ik?’ in ‘wat-betekent-het-om-mens-te-zijn’? Door de lens van Blok zien we de mens als een sociaal wezen, bepaald door relaties met soortgenoten. In haar tweede project Blood Ties and Other Bonds (1990) maakt erotiek plaats voor andere vormen van liefde en van verwantschap. Deze periode maakt ze naakt-groepsfoto’s van families in alle soorten en samenstellingen. Ze concentreert zich nu nadrukkelijk op de geportretteerden, die zonder gene en met een open blik naakt voor haar poseren. In deze reeks hangt ook een prachtig iconisch portret uit 1987 van haar vader en moeder, op leeftijd, met lange witte haren.
Met de reeks Adventures in Cross Casting (1997) stelt Blok de vraag aan theateracteurs welke rol van het andere geslacht ze het liefst zouden willen spelen. Het resulteert in fantasievolle gedaanteverwisselingen, portretten waarin acteurs zich zelfbewust, kwetsbaar maar altijd overtuigend presenteren als diegene die ze zouden willen zijn. Prachtig zijn Albert Mol als Queen Elisabeth I, Alida Neslo als de toreador in Steven Jeffrey’s Carmen, Kors van Bennekom als Mata Hari, en Vincent van Warmerdam als Irina in Anton Tsjechovs Drie Zusters. Deze foto’s met grootse verkleedpartijen doen aan Erwin Olaf denken.
Diana Blok, Warrior from the project Living Leaves, 2022
Heel ander werk is te zien in de serie Ay Dios (2001), een rauw en meelevend verslag van een vier maanden lang verblijf op Curaçao. Het is Bloks meest documentaire werk. We zien Curaçaoënaars op straat, kleurrijk, jong en oud, lijfelijk, uitdagend, kwetsbaar.
De series See Through Us (Turkije, 2009) en I Challenge You to Love Me (Brazilië 2014) geven een podium en een stem aan mensen met uiteenlopende seksuele geaardheid en voorkeuren. Ze zijn gemaakt in landen waar dit heel moeilijk ligt.
De serie Time Tells (1912) is een eerbetoon aan haar ouders en een zoektocht naar de resten van de Holocaust. Haar vader heeft een wonderlijke levensloop gehad en om haar afkomst beter te begrijpen bezoekt zij Jeruzalem en maakt zij gedetailleerde foto’s van de Klaagmuur en de wensen die door pelgrims in de muur zijn gestopt.
Haar meest recente project Living Leaves (2024) is heel anders van karakter. Hierin fotografeert ze bladeren aan het eind van hun levenscyclus. Deze foto’s zijn gemaakt met een eenvoudige iPhone en afgedrukt op groot formaat. Herfstbladeren als verleidelijke sculpturen, dansende lichamen en mythische wezens, metaforen voor de verloren levens tijdens de coronapandemie.
Met deze tentoonstelling is de nieuwe ambitie van het Museum Cobra om hedendaagse tegendraadse kunst te laten zien die spontaan, experimenteel, expressief en inclusief zeer geslaagd.
- De tentoonstelling 'I Challenge You to Love Me' van Diana Blok is nog te zien tot en met 29 september 2024.
- Adres: Sandbergplein 1, 1181 ZX Amstelveen.
- Website: https://cobra-museum.nl/tentoonstelling/diana-blok-i-challenge-you-to-love-me/
