Harris Varsakis, Adonis, 2013, olieverf bedekt met bladgoud, detail, eigen foto
* De Grieken weg uit de Europese Unie? Of toch niet? De scenarioschrijvers in Brussel hebben – tot op heden – geen verlossende deus ex machina uit de hoed getoverd, het zal hoe dan ook een dubbeltje op z’n kant zijn. Maar Griekenland ooit wegdenken als parel van de Europese cultuur, is onvoorstelbaar. In samenwerking met het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden bevestigt het Allard Pierson Museum in Amsterdam die onwrikbare status deze zomer met drie tentoonstellingen. Aangevuld met werk van hedendaagse Griekse kunstenaars laat ‘Schijnbeweging, illusie in de Griekse kunst’ zien dat de Grieken vanaf de zesde eeuw voor Christus de eersten waren die de suggestie van beweging in beelden en schilderingen wisten op te wekken.
In Mesopotamië en Egypte stond de kunst al op hoog niveau, maar waren kunstenaars er nog niet in geslaagd om beweging op natuurlijke wijze weer te geven. Volgens conservator Gerald Jurriaans-Helle gebruikten Griekse vaasschilders - vergelijkbaar met actielijnen in strips - wapperende gewaden, haren en staarten als belangrijk hulpmiddel bij het weergeven van beweging: ‘De vorm van de lijnen laat zien waar de figuur vandaag komt en hoe snel de beweging was.’ Beeldhouwers kregen langzaam door hoe het menselijk lichaam in elkaar zat. Rond 480 voor Christus werd er voor het eerst een beeld gemaakt dat voorzichtig door zijn heup zakte. Naast experimenten met draaiingen vervolmaakten de beeldhouwers de contrapost van beelden. Daarbij draagt het rechterbeen het volle gewicht en staat het linkerbeen er ontspannen bij. De tentoonstelling volgt deze ontwikkeling met een rijkdom aan prachtige voorbeelden.
Zogenaamde Ephedrismosgroep, twee meisjes, waarvan een op de rug van het andere meisje zit. Griekenland, 300-250 v. Chr.
Op Atheense vazen werden vaak mythologische verhalen afgebeeld. Voor Harris Varsakis (Athene, 1947) vormen die een blijvende inspiratiebron. Zijn werk over de mythe van Adonis – god van schoonheid en verlangen, begeerd door meerdere vrouwen - hangt in de zaal over de Trojaanse oorlog. In samenwerking met de Stichting Griekse cultuur Filotechnia verenigt de expositie ‘Hellas in Holland 25 jaar later’ in totaal negen kunstenaars die een kwart eeuw geleden ook in het museum te gast waren: naast Varsakis zijn dat Jorgos Chronis, Toula Liasi, Christina Linaris-Coridu, Lefteris Olympios, Angelos Tassopoulos, Eleni Tzatzalos, Yiannis Vellis en Dimitris Xantholoulos. Yiannis Vellis maakt hier diepe indruk met zijn werk ‘Melina is Merkouri is Medea’, een eerbetoon aan legendarische Griekse actrice en minister van cultuur Melina Mercouri. Het Griekse Verkeersbureau leverde voor ‘Grieks toerisme in affichekunst’ intussen aantrekkelijke voorbeelden uit tientallen jaren Griekenland-promotie.
De exposities ‘Schijnbeweging. Illusie in de Griekse kunst’, ‘Hellas in Holland 25 jaar later’ en ‘Grieks toerisme in affichekunst’ in het Allard Pierson Museum in Amsterdam duren tot en met 6 september. Voor meer informatie: www.allardpiersonmuseum.nl
Poster Acropolis en Apollo, S. Polychroniadi, 1938, gepubliceerd door het ministerie van toerisme
