Eerste commerciële Philips-radio uit 1929, foto Museum Boerhaave
* Op de expositie ‘100 jaar uitvindingen, Made by Philips Research’ in Museum Boerhaave zit een boerenechtpaar tevreden naast het ‘radio-ontvangsttoestel’ dat Philips voor het eerst op de markt bracht eind jaren twintig. Dankzij de uitvinding van de pentode door Bernard Tellegen was het ‘een wonder van gebruiksvriendelijkheid’. De pentode was een radiobuis die een groter aantal frequenties versterkte dan in de experimentele fase van de ontwikkeling van de radio mogelijk was. Bovendien beperkte de pentode de vervorming van het geluidssignaal.
En ‘dr. Frank’ zit in het museum al even tevreden naast een revolutionaire uitvinding van Philips-onderzoeker Albert Brouwers uit 1924: de Metalix-röntgenbuis. Deze - grotendeels metalen - buis beschermde medisch personeel tegen de schadelijke straling van röntgenapparaten. De uitvinding was urgent: de glazen bescherming die tot dan om de apparaten zat, hielp daar niet voldoende tegen.
Het was begin deze maand een eeuw geleden dat Gilles Holst werd benoemd tot eerste directeur van het Philips Natuurkundig Laboratorium (NatLab) in Eindhoven, het onderzoeksinstituut dat nu – onder leiding van natuurkundige Henk van Houten - Philips Research heet. Het doel van de activiteiten is die jaren hetzelfde gebleven: het ontwikkelen van nieuwe technologie, patenten verkrijgen en deze toe te passen op producten. In 1989 was het wel gedaan geweest met de financiële onafhankelijkheid: de Raad van Bestuur besloot dat het NatLab voortaan twee derde van zijn budget via contractresearch bij de productdivisies moest zien op te halen. Volgens de voortreffelijke informatie bij de expositie viel er een diepe stilte toen het Natlab-management het nieuws hoorde (‘weg autonomie’), maar zorgde de noodzaak commerciëler te gaan werken ook voor een nieuwe impuls aan baanbrekende innovaties.
Audio, video en optische recording raakten op de achtergrond, de speerpunten liggen nu op de terreinen gezondheidszorg (bijvoorbeeld de ontwikkeling van MRI-scanners met geïntegreerde radiotherapie), LED-verlichting (onderzoek naar het effect van LED op de groei van gewassen, energiezuinige straatverlichting, LED op zonnecellen in Afrika) en ‘persoonlijke verzorging’ (Senseo, staafmixer Billy, haarstyling, intelligente winkelruiten, milieuvriendelijke houtfornuizen voor ontwikkelingslanden).
De tentoonstelling is voor ouderen ook een feest der herkenning: o ja, daar heb je een cassettecorder en kijk daar eens: de pickup met luidspreker in de deksel, een hartstochtelijk gewenst cadeau van tienermeisjes in de jaren zestig! Een diepe buiging voor alle Philips-onderzoekers/uitvinders van de afgelopen eeuw, maar hierbij speciaal voor Alexandre Horowitz, eind jaren dertig de uitvinder van de roterende scheerknoppen op de Philishave. Toen hij daarmee kwam schijnt Anton Philips te hebben uitgeroepen: ,,Maar wij zijn toch geen barbiers!’’ Verstandig genoeg ging de bedrijfstop toch overstag: het concern heeft er goud geld aan verdiend.
De expositie ‘100 jaar uitvindingen, Made by Philips Research’ in Museum Boerhaave in Leiden duurt t/m 26 oktober. Voor meer informatie: http://www.museumboerhaave.nl.
De mobiele Metalix beschermde tegen straling. Op de foto een zekere dr. Frank naast zijn patiëntje. Foto: Museum Boerhaave
