Marius van Dokkum, Turbo, Fotografie Art Revisited, Tolbert
Door Lucie Th. Vermij
Vorig jaar geopend: het Marius van Dokkum Museum in Harderwijk. Ik was getipt via een afbeelding van 'Turbo', een vrolijk schilderij van een racende bejaarde dame op een e-bike. Van Dokkum is vooral bekend van zijn humoristische ansichtkaarten waarop veelal wat hannesende boertige oudere echtparen afgebeeld staan, al dan niet stoeiend met computers en smartphones.
Beeldende kunst en humor. Het lijken een beetje gescheiden werelden. Daarom twijfelde ik of ik er naar toe zou gaan voor Museumkijker. Misschien kon ik mijn bezoek beter als guilty pleasure voor me houden. Maar nee, het is een zeer aanbevelenswaardig museum. Gaat dat zien. En Harderwijk is ook nog eens heel mooi Hanzestadje met een rijk verleden met zelfs ooit een universiteit. Het museum is gevestigd in voormalige 'Snijkamer' van de Universiteit van Harderwijk, naast de oude Hortus.
Van Dokkum (1957) groeide op in Andijk (NH) in een warm gereformeerd kinderrijk gezin. Als kind tekende hij veel dorpsfiguren, vertelde de kunstenaar eens in een interview: 'Destijds liepen daar best wat excentrieke figuren rond, die je tegenwoordig minder in het openbaar ziet. Dat fascineerde me als jochie al.' Hij volgde een opleiding tot tekenaar en illustrator aan de christelijke kunstacademie te Kampen en vond werk als ontwerper bij een papierfabriek bij Apeldoorn. Als kunstschilder is hij eigenlijk autodidact.
Hij begon dus met al die geestige taferelen met oudere mensen, die ze in groten getale zijn gaan kopen en naar elkaar sturen. Dat werk hangt er, maar ook nieuwer werk; groepsafbeeldingen. Artistieke bezoekers bij een vernissage. Publiek bij een tentoonstelling. Mensen op een perron op het station. Iedereen kijkt op zijn smartphone, behalve een ouder echtpaar. Het zijn een soort hedendaagse ‘Nachtwachten’. Regelmatig mixt hij de oudere medemens met het moderne leven vol computers en smartphones. Heel geestig is het schilderij 'Groen!' waarop een oudere vrouw te zien is, op een brommer voor een stoplicht met haar telefoon in de weer. Heel het verkeer staat vast.
Marius van Dokkum, Museumbezoekers, Fotografie Art Revisited, Tolbert
Als inspiratiebronnen noemt Van Dokkum de krant, het nieuws, de kerk en mensen, vooral echtparen. Het zijn niet de meest aantrekkelijke. Daarover zei hij eens: 'Ik kies er bewust voor om ze zo te schilderen. Er ligt tegenwoordig te veel nadruk op uiterlijke schoonheid. Ik probeer uit te beelden dat er ook een innerlijke schoonheid bestaat, wat iets geweldigs is. Die boodschap geef ik mee.'
Naast olieverfschilderijen maakt Van Dokkum ook portrettekeningen en schetsen. Bewoners van diverse bejaardenhuizen fungeren als model voor deze tekeningen. In de wintermaanden schrijft en illustreert hij kinderboeken, zoals de kinderboekenreeks over Opa Jan.
Van Dokkum is de eerste Nederlandse levende schilder met een eigen museum, stelt het Stadsmuseum Harderwijk. De 'Rembrandt van de Veluwe' noemde Omroep Gelderland hem. De nieuwste schilderijen zijn trouwens minder nadrukkelijk humoristisch en meer groepsportretten. In die zin gaat de vergelijking met Rembrandt zeker op, dat het hedendaagse Nachtwachten zijn. Mensen die naar een schilderij kijken, op een perron op de trein wachten of op een druk terras een drankje willen bestellen. Behalve grappige afbeeldingen zijn het technisch ook bijzonder knappe werken.
Marius van Dokkum, Groen!, Fotografie Art Revisited, Tolbert
Het idee voor een Marius van Dokkum Museum ontstond na afloop van een goed ontvangen tentoonstelling van zijn werk in het Stadsmuseum Harderwijk in 2015. Directeur Corien van der Meulen stelde een eigen museum voor Van Dokkum voor. En toen het gebouw van de voormalige Snijcamer te koop bleek te staan, tot schrik van het stadsbestuur, dat vond dat het een openbare functie moest hebben, kwam haar idee om er een museum in te vestigen als geroepen.
Humor in het museum. Wie nog wat kunsthistorisch perspectief nodig heeft om een bezoek te rechtvaardigen: het oeuvre van Van Dokkum is te plaatsen in de traditie van 17e-eeuwse genre-schilders als Jan Steen en Adriaan en Isaac van Ostade, onder meer in 2017 te zien op een tentoonstelling over humor in de schilderkunst in het Frans Hals Museum. En ook Van Dokkums (leef)tijdgenoot Teun Hocks uit Breda portretteert zichzelf in de meest absurde situaties. Bij zijn exposities loopt het publiek lachend rond. Hier ook. Bezoekers lopen elkaar voortdurend aan te stoten en te wijzen.
Marius van Dokkum Museum Harderwijk
Academiestraat 7, Harderwijk.
www.mariusvandokkummuseum.nl
Marius van Dokkum, Een hapje en drankje, foto Lucie Th. Vermij
