Doornburgh, binnentuin, ontwerp Karin Blom van Assendelft, foto Lucie Th. Vermij
’Endless Life’ heet de tentoonstelling in Doornburgh in Maarssen. Deze buitenplaats ligt aan de Vecht en omvat een park, een 18e eeuwse villa en het voormalige klooster, de Emmaus Priorij, in de jaren vijftig gebouwd en twee jaar geleden definitief gesloten. De buitenplaats werd verkocht aan de Haags-Wassenaarse vastgoedgroep MeyerBergman, ook eigenaar van Paleis Soestdijk en de Westergasfabriek en met plannen voor een nieuw Escher-Museum in Den Haag.
Door Lucie Th. Vermij
*Doornburgh ging het afgelopen jaar open, 'Endless Life' is de tweede expositie. ‘Dit thema', vertelt Doornburgh-directeur Joanna van Dorp, ‘is geïnspireerd op de vorige bewoonsters, de zusters, wier levens sterk op het hiernamaals gericht waren, op een leven ná de dood.’ De nieuwe bewoners laten zich echter niet leiden door een religieus of spiritueel gedachtengoed, Doornburgh wil een plek zijn waar mensen kunnen reflecteren op de toekomst, weg van de waan van de dag, daarbij gevoed door kunst en wetenschap. Twee curatoren (een voor beeldende kunst, de andere voor de wetenschap) geven de thema’s invulling. Curator beeldende kunst is Zippora Elders: 'Voor deze expositie heb ik kunstenaars gekozen die kritisch zijn op de tweedeling tussen mensen en natuur, kunstmatig en organisch. Ze willen inspireren tot een andere blik, waarin de mens zich meer als onderdeel van een geheel ziet dan als alwetende maker.'
Daan Roosegaarde, Dune, foto Lucie Th. Vermij
De expositie werd een paar weken geleden geopend door Jan Mulder, van wie Omroep Max eerder dit jaar de documentaire-reeks 'Het eeuwige leven van Jan Mulder' uitzond. Daarin ging hij met wetenschappers in gesprek over de mogelijkheden tot onsterfelijkheid. Want Mulder zegt het leven zo mooi zo mooi te vinden, dat hij het liefst eeuwig blijft leven.
Het is geen behaaglijke expositie. De lichtinstallaties van Daan Roosegaarde zijn het meest toegankelijk. De installatie ‘Dune’ is een interactief landschap van licht, dat reageert op beweging van bezoekers. De installatie is geplaatst in een lange donkere gang, het is alsof je door hoog riet loopt, dat onverwacht af en toe ergens oplicht. Het werk heeft iets spiritueels, roept associaties op met licht aan het eind van de tunnel. De installatie ‘Lotus model’ is een compacte metalen lotusbloem die open bloeit in reactie op het licht en/of op de handen van bezoekers. Roosegaarde zegt dat voor hem het thema ‘Endless life’ meer gaat om verlichting in je hoofd dan om leven na de dood.
Ook mooi verstild is een meterslang snoer met grote glazen en porseleinen kralen van de Utrechtse kunstenaar Temra Pavlovic. Voor een deel hangt het verticaal, voor een deel ligt het op de vloer. Elke kraal staat voor een tijdsinterval. Afgeronde stukjes leven, zou je kunnen denken. Het buitenlicht uit de binnentuin in de kloostergang zorgt voor een prachtige licht- en schaduwwerking.
Hannes Wiedemann, The Wetware Projects Frontier, 2019, foto Lucie Th. Vermij
Veel werken hier bijeen voelen vooral ongemakkelijk en maken onrustig over de toekomst, wie de vroegere kloostersfeer van rust en verstilling zoekt wordt teleurgesteld. In de fotoserie ‘The Wetware Projects’ duikt de Berlijnse fotograaf Hannes Wiedeman in een gemeenschap van Amerikaanse 'grinders' en ‘biohackers’, die met hun eigen lichaam experimenteren. Zij hacken hun eigen genen met behulp van een revolutionaire techniek die genetische manipulatie relatief makkelijk maakt. Zo wijzigen zij hun eigen dna, zodat bepaalde hormonen extra, of juist minder aangemaakt worden. Zij passen de technieken ook toe op muizen en honden. De mensen leven in rommelige anarchistische plattelandsomgevingen. Dat voelt unheimisch.
Daan Couzijn, Beautiful Impact, 2019, foto Lucie Th. Vermij
Ook tamelijk ontregelend is de vier minuten durende video ‘Beautiful Impact’ van Daan Couzijn, die een mooie maar bebloede jongeman filmt tegen de achtergrond van een zee en de branding. Het werk reflecteert op een melancholische staat van zijn die eigen is aan generaties die zijn opgegroeid met internet. En op de verwarring en onbestemdheid van dit grenzeloze virtuele bestaan. Ik had deze betekenis niet zelf kunnen bedenken, maar als dit een weergave is van de huidige werkelijkheid of toekomst van jonge mensen, is dat niet fijn.
Doornburgh, voormalige Emmaus Priorij, foto Lucie Th. Vermij
Isabelle Andriessen maakt in ‘Tidall Spill’ werken waarbij levenloze materie levende eigenschappen krijgen, waarbij ze allerlei chemische processen laat zien. Materialen die groeien, zweten, lekken, kristalliseren, reageren en parasiteren. Zij maakt korte metten met het hele idee van bestendigheid dat een sculptuur doorgaans oproept. Haar sculpturen zweten, stollen, groeien, zweten, lekken, druipen, kristalliseren, reageren en parasiteren. Als de ene sculptuur een chemische substantie afscheidt, beginnen andere te roesten en te kristalliseren. Op de keramische huid van haar werken tekenen zich koorts, tumoren en zweren af, alsof ze zijn geïnfecteerd met een virus. Andriessen noemt deze werken zelf ‘zombie-sculpturen’, vanwege de manier waarop hun mensachtige metabolisme de grenzen aftast van wat leeft en niet leeft.
En wat te denken van het landschap 'Pattern of Activation' van de Estse kunstenaar Katja Novitskova, waarin wormen de zwaartekracht tarten en genetisch gemodificeerde levensvormen in eieren huizen. Zij maakt dramatische levensgrote uitsneden van dieren, gecombineerd met afbeeldingen uit financiële en wetenschappelijke bronnen. Geavanceerde technologie neem de biologische essentie van levende wezens langzaamaan over, met financiële winst als motivatie.
Katja Novitskova, Pattern of Activation (embrogenesis), foto Lucie Th. Vermij
En er is nog veel meer, te veel om op te noemen.
Dit nieuwe Doornburgh is een (kennismakings)bezoek alleszins waard, ook vanwege de bijzondere architectuur en het door Zocher ontworpen park aan de Vecht. Het gebouw schrikt misschien eerst even af, het is enorm zakelijk beton uit de jaren vijftig. Het klooster werd gebouwd door architect Jan de Jong – leerling van de benedictijner monnik Dom Hans van der Laan, een van de leidende figuren van de Bossche School, een instituut dat na WO II architecten leerde kerken te (her)bouwen. Buiten heb je je bedenkingen, maar binnen is het prachtig, het is mooi stil en ondanks zijn robuustheid van de menselijke maat. Er is een schitterende binnentuin, ontworpen door Karin Blom van Assendelft. Doornburg is een plek om uren vertoeven.
De tentoonstelling 'Endless Life' is te zien tot en met 29 maart 2020.
Adres: Doornburgh, Diependaalsedijk 17, 3601 GH Maarssen.
Temra Pavlovic, Water-like, dig, young sow, sea snail, cowrie shell, 2019, foto Lucie Th. Vermij
In de wintermaanden is Doornburgh open op vrijdag, zaterdag en zondag. Er is een lezingen- en muziekprogramma, dat aansluit op het thema. In restaurant ‘De Zusters’ laten de koks zich tijdens deze expositie inspireren door de Japanse kloosterkeuken.
Voor meer informatie: http://www.buitenplaatsdoornburgh.nl
