Félix Valloton, De gezondheid van de ander, Intimités IX, 1898, Van Gogh Museum
* De houtsneden van de Frans-Zwitserse kunstenaar Félix Valloton (1865-1925) in kranten en tijdschriften waren een sensatie in het Parijs van de jaren 1890 en maakten hem in die jaren ook buiten Frankrijk bekend. Op de expositie ‘Félix Valloton. Het vuur onder het ijs’ illustreren de veertig houtsneden uit de eigen collectie van het Van Gogh Museum hoe Valloton zich ontwikkelde van ‘simpele’ portrettist tot vlijmscherpe analyticus van de zeden en gewoonten van tijdgenoten en criticus van machtsmisbruik en sociale misstanden.
De serie ‘Intimités’ - tien prenten waarop Valloton de leugens en verwijten in vastgeroeste relaties en de rituelen bij overspel verbeeldde – is een meesterlijke combinatie van zwartgallige humor en droefenis over het ongeluk dat al dat gemodder veroorzaakt. De brede zwarte vlakken en het subtiel gearceerde wit waarin Valloton zich uitdrukte zijn tijdloos: de ‘Intimités’ hadden de afgelopen maanden moeiteloos dienst kunnen doen als illustratie voor het laatste relatiedrama in het Elysée.
Ook bij houtsnedes als ‘De executie’ en ‘De moord’ komen vanzelf actuele akelige nieuwsfeiten naar boven. En als De Bijenkorf nog eens verlegen zit om beeld ter aanprijzing van de Drie Dwaze Dagen: Vallotons humoristische houtsnede ‘Het Warenhuis’ is klaar voor gebruik, volgepakt met klanten die geobsedeerd naar koopjes zoeken.
Conservator Nienke Bakker prijst Vallotons ‘virtuoze stijl’ in de voortreffelijke catalogus tenslotte ook aan bij de laatste zes houtsneden die Valloton maakte: zijn indrukwekkende serie ‘C’est la guerre’ in 1915-1916, met rechttoe rechtaan protesten onder titels als ‘De loopgraaf’, ‘Prikkeldraad’, ‘De orgie’ en ‘De burgers’. Bakker: ‘Een paar lijnen en scherpe contrasten tussen zwarte en witte vlakken volstaan om de duistere wereld van oorlog en geweld op te roepen.’
Toen Valloton in 1925 vrij plotseling overleed na een operatie aan een kankergezwel, liet hij – volgens de opsomming van Marina Ducrey in de catalogus - meer dan 1700 schilderijen, zo’n 250 prenten, honderden illustraties en een ontelbaar aantal tekeningen en studies na. Plus ook nog eens drie romans, tien toneelstukken en een stapel recensies over kunst. De expositie in het Van Gogh Museum toont naast de houtsneden ruim veertig schilderijen, bijeengebracht in samenwerking met het Musée d’ Orsay en Grand Palais in Parijs en Mitsubishi Ichigokan Museum in Tokio en Nikkei Inc.
Daaronder ook een aantal naakten die Valloton op het doek zette in nadrukkelijke lijnen in zachte kleuren, maar altijd geplaatst in een kil decor. Wie op deze schilderijen op zoek gaat naar zelfs maar een vleugje sensualiteit, komt bij deze ongenaakbare vrouwen van een koude kermis thuis. Valloton hield hier zijn eigen vuur onder het ijs, de kijkers moeten zelf aan het werk.
De expositie ‘Félix Valloton. Het vuur onder het ijs’ in het Van Gogh Museum (Paulus Potterstraat, Amsterdam) duurt tot en met 1 juni. Voor meer informatie: http://www.vangoghmuseum.nl
Félix Valloton, De demonstratie, uit L'Estampe originale, album 1, 1893, Van Gogh Museum
