Omslag, foto Orna Wertman
*Op de Cruquiusweg in Amsterdam-Oost staat een gebouwtje dat in niets op een museum lijkt. Schijn bedriegt: in het ontwerp van Joep van Lieshout – een perronhuisje met authentieke materialen van de afgebroken spoorlijn bij het voormalige Veemarktterrein – opende in april 2013 Museum Perron Oost, steevast ‘het kleinste museum ter wereld’ genoemd. Exposities moeten door de ramen worden bekeken, de deur gaat alleen open bij een speciale activiteit. Orna Wertman vult de schaarse vierkante meters de komende weken met ‘Hangar Oost: Monument voor het Vliegtuig’. Naast een object met gestapelde vliegtuigen ligt ‘I was in Japan’, haar nieuwste boek met fotomontages.
Museum Perron Oost, Cruquiusweg 11, Amsterdam, foto museum
Wertman is sinds de Bijlmerramp van 1992 bezig met het vliegtuig als metafoor voor onder andere reizen en fatalisme, schrijft ze in de toelichting op haar werk op de buitendeur. De rijen geparkeerde vliegtuigen die sinds de coronacrisis ‘nutteloos’ aan de grond staan symboliseren voor haar deze periode. Voor Wertman zou het in elk geval goed zijn ‘om, wanneer we uit deze crisis komen, het vliegverkeer enige beperkingen op te leggen’. Dat we bewuster worden van ons vlieggedrag en ‘af en toe een rustpauze (dus geen vliegvakantie) inlassen’.
De expositie omvat objecten met vliegtuigen en fotocollages van vliegtuigen en mensen, werk dat is doordesemd van Wertmans diepgewortelde verlangen naar vrijheid. In de toelichting zegt ze: ‘De rust, schone lucht, niets hoeven en niks moeten is best prettig voor een tijd. Maar willen we onze vrijheid beperken? We willen reizen, vrij kunnen bewegen naar andere landen voor werk en plezier.’ Desgevraagd vertelt Wertman graag nóg een keer naar Japan te reizen, ook andere reisbestemmingen ziet ze verlangend naderbij komen.
Expositie-werk, foto Orna Wertman
‘I was not in Japan’ met een bespiegeling van Stedelijk Museum-conservator fotografie Hripsimé Visser ging aan ‘I was in Japan’ vooraf. Visser legt uit hoe Orna Wertman te werk ging (en gaat). Haar ‘landschappen’ zijn ‘combinaties van twee verschillende fotografische opnamen, zorgvuldig aaneengesmeed, gebaseerd op een klassieke ambachtelijke collage techniek die zij sinds 2003 heeft ontwikkeld’. De kersenbloesem in ‘I was not in Japan’ typeert Visser als een obsessief gegeven dat de geconstrueerde landschappen, situaties, ontmoetingen kleurt. De dreiging lost uiteindelijk op ‘in de dromerige harmonie van een slingerend bospad tussen de bomen’, metafoor van de reis die Wertman ooit hoopte te maken.
Uit 'I was in Japan', foto Orna Wertman
Stedelijk Museum-curator Beatrice von Bormann reflecteert op het boek dat voortkwam uit de reis die Wertman vorig jaar uiteindelijk maakte, twee super intensieve weken: ‘Door het samenvoegen van twee totaal verschillende liggende beelden ontstaat in Wertmans’ beelden een surreële werkelijkheid.’ Haar eerste boek ontstond ‘vanuit het idee van Japan zoals wij dat allemaal wel ergens in onze hoofden koesteren, met kersenbloesems, mooie landschappen vol bomen met knoestige takken, maar met beelden die weinig met Japan van doen hebben’. Volgens Von Bormann toont ‘I was in Japan’ een idiosyncratische werkelijkheid van het land, een impressie met de blik van de buitenstaander.’ Japanologe Peggy Brandon, oud-directeur van het Sieboldhuis, wijst in deel twee op de grote liefde voor bomen en water die Wertmans’ gemonteerde landschappen laten zien: ‘Neemt de natuur het over? Of is het de fotograaf die de natuur overneemt? Laat ze ons een werkelijkheid zien die alleen in haar gefotografeerde beelden bestaat? Het werk van Orna is zo sterk omdat ze altijd degene is die de natuur en daarmee onze blik naar haar hand zet.’
Uit 'I was in Japan', foto Orna Wertman
De expositie ‘Hangar Oost: Monument voor het vliegtuig’ met fotoboek ‘I was in Japan’ in Museum Perron Oost, Cruquiusweg 11, Amsterdam duurt tot en met 25 september. Voor meer informatie: http://www.museumperronoost.nl.
Voor meer informatie over Orna Wertman en bestellen boeken: https://www.ornawertman.info
Uit 'I was not in Japan', foto Orna Wertman
