Hannah van Bart, The Man, the Trees, the Light, foto Centraal Museum
In Landhuis Oud Amelisweerd is momenteel werk te zien van Hannah van Bart (1963). De tentoonstelling is geprogrammeerd door het Centraal Museum in Utrecht. Van Bart, zeer succesvol in de VS maar in Nederland nauwelijks bekend, schildert een heel eigen, grillige en verwarrende wereld, in een tekenachtig handschrift met gedempte kleuren. Schoonheid en onbehagen gaan hand in hand.
Door: Lucie Th. Vermij
De indringende tijdloze portretten en landschappen van Hannah van Bart refereren niet aan echte mensen of situaties; ze zijn ontsproten aan Van Barts verbeelding. De mensen lijken een beetje jaren dertig, gezien hun kleding en de kapsels. Het zijn geen ‘mooie’, laat staan opgepimpte mensen zoals we in de huidige beeldcultuur gewend zijn, maar ze ogen levensecht. Het zijn mensen met een geschiedenis. Van Barts manier van werken, laag over laag, creëert een gelaagdheid en een onverwachte psychologische werking. De vaak nachtelijke landschappen ogen onheilspellend – als een voedingsbodem voor nachtmerries. Het is, kortom, alleszins de moeite waard weer eens af te reizen naar Amelisweerd.
Landhuis Oud Amelisweerd is een bijzondere expositieruimte in de periferie van de stad Utrecht, gelegen in een prachtig oud parkgebied. Sinds 1951 is het pand eigendom van de gemeente Utrecht. Het Centraal Museum heeft het vele jaren beheerd, tot in 2012 het beheer overging naar Stichting Museum Oud Amelisweerd (MOA), dat er onder meer de collectie van de kunstenaar Armando toonde. In 2018 trok Armando zijn collectie terug en bleek het museum onvoldoende rendabel. Nu is het Centraal Museum er voorlopig weer vijf jaar te gast, tot en met 2026 en gebruikt het de bovenruimte van het landhuis voor solotentoonstellingen van hedendaagse Nederlandse kunstenaars.
Hannah van Bart, Woodland, foto Centraal Museum
De kunstenaars hoeven niet per se in Nederland gerenommeerd te zijn. Hannah van Bart – die in Nederland woont en werkt - is vooral bekend in de Verenigde Staten. Geboren in 1963 in Oud-Zuilen bij Maarssen, volgde zij haar opleiding te Amsterdam aan de Gerrit Rietveld Academie en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten. Zij had diverse solotentoonstellingen bij galerie Tanya Rumpff in Haarlem en De Praktijk in Amsterdam, het GEM (nu Kunstmuseum) in Den Haag en het Cobra Museum in Amstelveen. Ze won de Philip Morris Prijs, de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst en de Jeanne Oosting Prijs. De laatste 20 jaar wordt Van Bart intensief vertegenwoordigd door Marianne Boesky Gallery in New York, Boesky heeft een groep enthousiaste verzamelaars van haar werk om zich heen verzameld.
Hannah van Bart, Eine Krähe war mit mir aus der Stadt gezogen, 2018, foto Centraal Museum
In Landhuis Oud Amelisweerd is nu werk van de afgelopen twintig jaar. De meeste schilderijen zijn nooit eerder in Nederland tentoongesteld, ze gingen direct naar New York. Het zijn portretten, stillevens en landschappen. De mannen en vrouwen zijn steevast gehuld in kleding uit de jaren twintig of dertig van de vorige eeuw: zware pakken, hooggesloten kragen, wonderlijke kapsels. Onopvallende middelbare vrouwen, knoestige boertige jongens, androgyne jonge vrouwen. Met grote ogen kijken ze je indringend aan. Er hebben geen personen model gestaan voor de portretten, ze komen voort uit Van Barts fantasie. De landschappen, vaak bospaden met weerspiegelingen van de bomen in diepe plassen, in avond- en nachtlicht, zijn onbestemd dreigend van sfeer, bijna apocalyptisch. Soms zijn er honden en katten in geschilderd, met vervaarlijk oplichtende ogen.
Hoewel de situaties en personages die Van Bart neerzet fictief zijn lijken ze herkenbaar. Het is alsof ze voortkomen uit een collectief geheugen. 'Ik schilder geen mensen om het schilderij betekenis te geven', zei ze in een interview. 'Als het een niet-bestaande persoon is en dat is het, komt het op dezelfde criteria neer als bij een landschap of stilleven. Het gaat om het plaatsen van tekens en verfstreken en het vinden van een vorm. De manier waarop ik een gezicht schilder is precies dezelfde als de manier waarop ik een weg met natte plassen schilder.' Het schilderen van deze beelden is een langdurig, zoekend proces, met diverse verflagen over elkaar heen: details van een gezicht, een lichaam, een landschap zijn er opgezet en vervolgens weer weggeschuur. De lagen doen denken aan herinneringen. Sommige vaag, andere juist heel direct en scherp.
Hannah van Bart, Zonder titel, 2021, 50 x 40 cm, Parijs, kopie, foto Centraal Museum
De schilderijen hebben op de een of andere manier een grote psychologische diepgang. Het is een volstrekt eigen, rijke complexe wereld die zich openbaart in het werk van Van Bart. Het is een wereld van dolende zielen die we niet kennen maar toch hérkennen. Je wordt die wereld ingetrokken , of je wilt of niet, om in een verwondering, verwarring of verrukking naar huis te keren.
_________________________________________________________________________
‘Hannah van Bart Solo’ is te zien t/m 20 augustus 2023
Adres: Landhuis Oud Amelisweerd, Koningslaan 9, 3981 HD Bunnik.
Openingstijden wo t/m zo, 11-17u. Museumkaart is niet geldig. Entreeprijs op donatie.
Bij de tentoonstelling is een prachtige monografie verschenen: Hannah van Bart, een uitgave van Jap Sam Books en Centraal Museum, 2023, ISBN 978-94-92852-87-8. Prijs € 35,-.
Website:
- https://www.landhuisoudamelisweerd.nl/exposities/
- https://www.centraalmuseum.nl/nl/ontdek/tentoonstellingslijnen/centraal-museum-in-landhuis-oud-amelisweerd
Hannah van Bart, Oud Amelisweerd, foto Centraal Museum, Gert Jan van Rooij
