Jan Steen (1626-1679), Driekoningenfeest: De koning drinkt, ca. 1661, aangekocht door George IV, 1814, The Royal Collection
*Dat het Mauritshuis tweeëntwintig hoogtepunten uit ‘onze’ Gouden Eeuw in bruikleen kreeg van de Britse Royal Collection genereerde de afgelopen dagen veel media-aandacht. Alleen al de komst van Vermeers ‘Muziekles’ en maar liefst vijf werken van Jan Steen maakt deze expositie tot een museaal ‘event’ in de A-categorie. Nog niet eerder leende de Royal Collection – totale omvang bijna 8000 schilderijen, verspreid over koninklijke paleizen en Queen’s Galleries – zóveel schilderijen tegelijk uit. Koning George IV (1762-1830), bon vivant en kunstverzamelaar, kocht vrijwel alle werken die naar Den Haag kwamen.
Handig: Mauritshuis-directeur Emilie Gordenker en Desmond Shawe-Taylor (Surveyor of the Queen’s Pictures) kenden elkaar al van eerdere projecten en Gordenker kon specialistisch onderzoek naar de ‘Britse’ Steens aanbieden door Mauritshuis-restaurator Sabrina Meloni en specialisten van het Shell Technology Centre Amsterdam.
Als focus werd gekozen voor zeventiende-eeuwse genrestukken, schilderijen met scènes uit het dagelijks leven vol verborgen betekenissen. Zoals op de voorgrond van ‘Vrouw in een slaapkamer’ van Jan Steen. Op een schedel met wijnranken ligt daar een omgekeerde luit met een gebroken snaar, een verwijzing naar de vergankelijkheid van het aardse genot waar de vrouw – ze kijkt ons schalks aan – van gaat genieten, vermoedelijk is ze zich aan het uitkleden. Verrassend resultaat van het wetenschappelijke onderzoek met infrarood-technologie: Steen heeft geworsteld met het perspectief van de tegelvloer.
Jan Steen (1626-1679), Vrouw in een slaapkamer, 1663, aangekocht door George IV, 1821, The Royal Collection
Op Steens ‘Driekoningenfeest: De koning drinkt’ hangt boven het hoofd van de door het lot aangewezen ‘drinkkoning’ een prent met uil en getekende aap. De uil die overdag niets kan zien lijkt symbool te staan voor de dwaasheid van de mens, leren we van hoofdconservator Quentin Buvelot in de catalogus: ‘Terwijl de geketende aap destijds symbool stond voor de mens die vrijwillig in zonde gevangen was en geen verlangen koesterde zich uit die situatie te bevrijden.’ Op de bordjes naast de schilderijen wordt een flink aantal verborgen betekenissen uitgelegd, er is een audiotour gemaakt en de catalogus bevat een schat aan extra informatie.
Hare Koninklijke Hoogheid de hertogin van Cambridge bezoekt de expositie op 11 oktober, een ‘royalty-event’ dat zeker opnieuw voor een hoos publiciteit zal zorgen. Wordt het de komende maanden misschien dringen om méér dan wat glimpen op te vangen van de details op deze hoogtepunten onder de genrestukken? Gelukkig ook geselecteerd: 'Oud koppel in een prieel' van Adriaen van Ostade, gedateerd rond 1670, een héérlijk tafereel.
De expositie ‘Hollanders in huis. Vermeer en tijdgenoten uit de Britse Royal Collection’ in het Mauritshuis duurt tot en met 8 januari. Voor meer informatie: http://www.mauritshuis.nl
Adriaen van Ostade (1610-1685), Oud koppel ineen prieel, ca. 1670, aangekocht door George IV, 1814, The Royal Collection
