Consuela Kanaga, Jong meisje van opzij gezien, 1948, c Consuela Kanaga, Courtesy of Howard Greenberg Collection
* De Amerikaanse galeriehouder Howard Greenberg, van wie het Joods Historisch Museum (JHM) nu 150 foto’s uit zijn privécollectie toont, is een gepassioneerde verteller met een onuitputtelijke bron anekdotes over hoe hij zijn schatten verwierf. Zo ook in het interview dat Daniël Bertina met hem had voor het JHMmagazine: ‘Het klinkt bizar, maar ik vond de prachtigste foto’s van grote meesters verstopt op stoffige zolders, onder bedden, en weggepropt in hoeken van vieze garages.’
'Zijn' expositie beslaat de hele twintigste eeuw, met als vroegste cluster de spectaculaire bouw van wolkenkrabbers en wat niet al in het pijlsnel groeiende New York. We reizen via beelden van de Grote Depressie van de jaren dertig zoals vastgelegd door fotografen van de Farm Security Administration naar het strand van D-Day met Robert Capa, zien Martin Luther King tijdens een toespraak en de Zuid-Vietnamese generaal die in 1968 standrechtelijk een Viet Cong-strijder doodschiet. Maar ook talloze ‘naamlozen’ uit de twintigste eeuw, soms ontroerend dichtbij tijdens hun alledaagse bezigheden.
Greenberg vertelt bij zeventien foto's waarom hij juist déze beelden zo bijzonder vond dat hij voor aankoop zo nodig jarenlang moeite voor bleef doen en soms veel geld voor neertelde. Het loont de moeite die teksten van a tot z te lezen omdat het de kennismaking met zijn drijfveren verdiept en tegelijk een gratis les fotogeschiedenis biedt.
Consuela Kanaga – op reis door de zuidelijke staten – maakte in 1948 in Tennessee een aantal portretten van Afro-Amerikanen. Greenberg over haar jonge meisje 'van opzij gezien': ‘En dit is een van die foto’s: een verstild, waardig portret van de dromen van een jong meisje. De prachtige compositie creëert een mooie plastische vorm, maar voor mij is dat secundair. Het is de weergave van de gemoedstoestand die de foto voor mij speciaal maakt.’ Hij zag hem voor het eerst in de jaren tachtig: ‘Ik werd er verliefd op, maar hoe ik ook smeekte, de verzamelaar wilde de foto niet verkopen. Vanaf toen heb ik bijna twintig jaar moeten zoeken voor ik een andere afdruk vond.’
Greenberg werd op een dag gebeld door een bevriende galeriehouder dat er een stokoude dame een Kanaga bij hem achtergelaten voor de verkoop. ‘Hij beschreef de foto voor me. Meteen zei ik: ‘Alsjeblieft! Stuur onmiddellijk die foto.’ De vraagprijs kon hem niets schelen, zijn geluk was compleet, de foto bleek het juweeltje waarop Greenberg had gehoopt: ‘Prachtig afgewerkt, ingelijst en gesigneerd. Een perfecte, authentieke vintageafdruk. Na al die jaren was mijn zoektocht volbracht.’
De reputatie van de Greenberg-collectie – met inmiddels meer dan vijfhonderd foto’s – stoelt vooral ook op de hoge kwaliteit van de afdrukken. Bij ‘Amerikaans meisje in Italië’ van Ruth Orkin uit 1951, legt Greenberg uit hoe hij daarbij te werk gaat en dat de ‘oerbevrediging van het verzamelen in het eeuwige zoeken ligt’. Hij probeert altijd weer iets te verwerven dat niet gemakkelijk te krijgen is. In dit geval niet een van de honderden afdrukken die van deze foto zijn gemaakt, maar wél de ‘uitzonderlijk gave vintageafdruk’ die een vrouw uit Cleveland hem van deze straatscène aanbood. Blij: Het was 'de beste afdruk van allemaal'.
De expositie ‘Masterpieces from the Howard Greenberg Collection’ in het Joods Historisch Museum, samengesteld door het Musée de ‘l Elysée in Lausanne in samenwerking met de Fondation Henri Cartier-Bresson Parijs, duurt tot en met 11 januari 2015.
Voor meer informatie: www.jhm.nl., ook over de evenementen die deze tentoonstelling begeleiden. Bij Uitgeverij Steidl verscheen de Engelstalige publicatie ‘Howard Greenberg Collection’, een collectorsitem dat in JHM-winkel verkrijgbaar is. Prijs: 39,95 euro.
Ruth Orkin, Amerikaans meisje in Italië, 1951, c Ruth Orkin Courtesy Howard Greenberg Collection
