Rembrandt, gewassen tekening in bruine inkt op oosters papier van Shah Jahan, ca. 1656-1661, Fondation Custodia, collectie Frits Lugt
* De Europalia in Brussel plaatst sinds 1969 tweejaarlijks steeds een ander land in de schijnwerpers. De vierentwintigste editie is nu aan India gewijd met een maandenlang programma aan exposities, muziek, dans, theater, film- en literatuur. De expositie ‘Indomania. Van Rembrandt tot de Beatles’ in het BOZAR is een primeur: het is het eerste overzicht van de invloed van India vanaf de zestiende eeuw tot heden op westerse kunstenaars. Met voor de oudere bezoeker een speciaal cadeautje: het weerzien met de legendarische sitarspeler Ravi Shankar, leermeester van George Harrison en andere beroemde jaren zestig-muzikanten.
De expositie is een reis door de tijd aan de hand van – voor de eerste eeuwen - miniaturen, tekeningen, beelden, oude kaarten, meubelen, juwelen en textiel. Voor de laatste periode zijn er films (zoals van Fritz Lang en Marguerite Duras) , lp-hoezen ( Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band en Santana), architectuurtekeningen (Le Corbusier), foto’s (Henri Cartier-Bresson), dans (Martha Graham, Anne Teresa de Keersmaeker), muziek (John Coltrane, Philip Glass) en kunst van onder meer Brancusi, Robert Rauschenberg en Francesco Clemente.
Toen de Portugees Vasco da Gama in 1498 als eerste via de zuidelijke zeeroute langs Kaap de Goede Hoop in India arriveerde, stelde de kennis over India in Europa niet veel meer voor dan overgeleverde verhalen van de Grieken over de fabelachtige wezens die er zouden wonen. Ingegeven door de meerhoofdige, langarmige godenbeelden van religies waar ze niets van begrepen, berichtten de Europese pioniers die Vasco da Gama volgden, het thuisfront over een land vol monsters en duivels. De rijkdommen aan specerijen, paarlemoer, diamant en textiel wonnen het gauw van de achterdocht. Hoogtepunt van de expositie zijn nu de schitterend gedecoreerde wandkleden, spreien, gewaden voor ambtsdragers, jakken en kasjmier sjaals die voor de export werden gemaakt.
Ook neushoorns en olifanten ging mee op de terugreis, waar ze voor Europese vorsten als statussymbool dienden. Een privéverzamelaar leende de monumentale neushoornbeker van zilver, verguld zilver en ivoor die Johann Mathias Scheppich en Georg Pfründt omstreeks 1675 maakten. Van Rembrandt is er een tekening in bruine inkt op oosters papier van Shah Jahan, waarvoor hij tussen 1656 en 1661 inspiratie vond in een Indiase miniatuur. De Europalia stuurde kunstenaar Max Pinckers naar de wereldstad Mumbai en zijn collega Hans Op de Beeck naar het dorp Anegundi, nabij de ruïnes van de werelderfgoedsite Hampi. Ze kwamen terug met nieuw werk dat stilistisch net zomin onder één ‘Indiase’ noemer te vangen valt als dat van hun voorgangers. In het land waar 265 talen worden gesproken, voelde en voelt elke kunstenaar zich volstrekt vrij zijn eigen beeldtaal te spreken.
De expositie ‘Indomania. Van Rembrandt tot de Beatles’ in het BOZAR (Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, Brussel) duurt tot en met 26 januari. De tweede hoofdtentoonstelling ‘India belichaamd’ duurt tot en met 5 januari en gaat over het nadrukkelijk aanwezige lichaam in de Indiase cultuurgeschiedenis. Voor meer informatie: www.europalia.eu.
Johann Mathias Scheppich en Georg Pfründt, neushoornbeker, zilver. verguld zilver en ivoor, Augsburg, rond 1675. Privéverzameling
