Studioportret van een Javaanse vrouw, Kassian Céphas, ca 1900, foto Rijksmuseum
Een onverwachte ontmoeting in het Aziatisch Paviljoen van het Rijksmuseum: er is een kabinet gewijd aan het begin van de fotografie in Indonesië met Kassian Céphas (1845-1912) als middelpunt, de eerste professionele Indonesische fotograaf. Na een leertijd aan het hof van de sultan van Yogyakarta richtte hij in 1872 in Yogya zijn eigen studio op. Met succes: Céphas verwierf al snel meer dan voldoende opdrachten van de Javaanse aristocratie, Europese bedrijven en het koloniale bewind. Hij toonde zich van alle markten thuis en fotografeerde sultan Hamengkoeboewono VI en familie met even veel gemak als ‘gewone’ Indonesiërs in het dagelijks leven, straatbeelden of Javaans erfgoed in opdracht van de Archeologische Vereeniging.
Javaanse vrouw aan weefgetouw, Kassian Céphas, ca 1867-1910, foto Rijksmuseum
Het studioportret van een Javaanse vrouw dateert van rond 1900. Dergelijke portretten van jonge vrouwen waren geliefd bij toeristen en als Indonesische fotograaf was Céphas dan in het voordeel, aldus het bijschrift. Op foto’s van veelal Europese fotografen ogen modellen vaak ongemakkelijk, zich bewust van de koloniale blik. Hier niet: de vrouw kijkt bij Céphas met een directe blik in de lens, zelfvertrouwen en persoonlijkheid onthullend. Ook in de serene rust van het Aziatisch Paviljoen heeft het ‘nieuwe kijken’ zo zijn intrede gedaan.
Vier jonge mannen drinken koffie of thee, Kassian Céphas, ca. 1867-1910, foto Rijksmuseum
In het kabinet hangt een kleine selectie: heel veel meer foto’s van Céphas zijn op te zoeken in de Rijksstudio op de website van het museum. Céphas wordt nu gezelschap gehouden door de Vlaams-Nederlandse fotograaf Isidore van Kinsbergen (1821-1905), als acteur naar de kolonie gekomen ontwikkelde hij zich tot specialist in het vastleggen van archeologische vondsten op Java. Het grootste aantal foto’s maakte Van Kinsbergen tussen 1863 en 1866, die zijn gebundeld in 'Oudheden van Java'. Ook bij hem loont het de moeite in de Rijksstudio een bezoek aan ons koloniale verleden te brengen.
De huidige opstelling in het Aziatisch Paviljoen blijft tot en met 18 oktober intact. Voor meer informatie: http://www.rijksmuseum.nl
Achterzijde van Ganesha met het gezicht van een monster, Isidore van Kinsbergen, Java, 1867, foto Rijksmuseum
