Koreaan Do Ho Suh in Museum Voorlinden: nooit klaar met zoektocht naar thuis

Zaaloverzicht Do Ho Suh foto Lucie Th. Vermij

Thuis. We hebben allemaal behoefte aan een plek waar je je veilig voelt, waar je kunt bijkomen van de indrukken van de dag, je holletje waarin je tot rust kunt komen. De meeste mensen hebben gedurende hun leven meerdere huizen, soms op verscheidene continenten. De Koreaanse kunstenaar Do Ho Suh onderzoekt al vele jaren de vele kanten van het concept 'thuis'. Museum Voorlinden heeft een solotentoonstelling aan hem gewijd.

Door Lucie Th. Vermij

*Do Ho Suh (1962) is een Koreaanse beeldhouwer en installatiekunstenaar, die in zijn werk het concept van ruimte en thuis verkent. Hij was van jongs af aan gefascineerd door architectuur, hoe mensen zich verhouden tot de ruimtes waarin zij leven en wat het betekent om thuis te zijn. Hij studeerde schilderkunst in Seoul, en verhuisde toen naar de USA om zijn studie voort te zetten. Daarna woonde hij ook in Berlijn en Londen.

Zijn verhuizing naar New York was een van de grootste beslissingen in zijn leven. Omdat in New York álles vreemd was, maakte de emigratie hem bewust van het idee (t)huis. Hij raakte geïnteresseerd in hoe mensen zich verhouden tot de ruimten waarin ze leven, en in wat het betekent om ‘thuis’ te zijn. Zijn werk is geïnspireerd op zijn persoonlijke ervaringen, maar overstijgt het particuliere en raakt aan universele thema’s zoals 'thuis', 'herinnering', 'identiteit' en 'migratie'. Zijn installaties maken bij de bezoeker herinneringen wakker. Ineens zie ik voor mijn geestesoog in detail alle huizen waar ik gewoond heb en ervaar ze bijna lijfelijk. De kinderslaapkamers, de studentenkamers, het eerste appartement, de eerste echte woning. De deuren, de muren, de structuren, de verf, de materialen, de kleuren. De trappen die je op- en af liep, de deuren die je opende en sloot. Hoe je je er veilig voelt. Of niet. En soms ook heel alleen.

Zaaloverzicht Do Ho Suh, foto Museum Voorlinden

Vluchtelingen kunnen verhalen over hoe erg het is om je huis te moeten achterlaten. Het liefst hadden ze hun huis willen meenemen, opvouwen, in een koffer stoppen en meedragen naar hun nieuwe bestemming. Do Ho Suh doet dat. Er hangen delen van de verschillende huizen waarin hij heeft gewoond, replica’s, uitgevoerd in transparante zacht gekleurde stoffen, met de hand genaaid en geborduurd. 'Suitcase Homes' heten ze. De verschillende ruimtes heeft hij aan elkaar gekoppeld, zodat je er doorheen kunt lopen. Tot en met details als deurklinken, lichtschakelaars en ornamenten zijn de woningfragmenten nagemaakt; met de hand, in textiel, met behulp van traditionele Koreaanse naai- en borduurtechnieken.

Fascinerend is het 'Rubbing Project', waarin Do Ho Suh twee interieurs helemaal bekleedt met papier en met kleurpotloden en pastel iedere centimeter van de ruimte volgt. Door het wrijven over het oppervlak worden details en onregelmatigheden zichtbaar. Zo is het skelet van het gebouw een portret: niet op het zicht, maar op de tast. Hij maakte de ruimtes voor de Gwangkju Biënnale in 2012. Het zijn twee verlaten kamers in een theater en een katholieke universiteit van Gwangju, waar mensen (over)leefden ten tijde van het 'bloedbad van Gwangju' in 1980. Een volksopstand werd neergeslagen door het leger en er vielen honderden doden. Do Ho Suh was zelf student in die tijd; door censuur ontbrak het hem aan informatie over de politieke situatie. Met zijn tactiele benadering probeert Do Ho het onzichtbare zichtbaar te maken.

Do Ho Suh, Bridging Home, foto Mirjam Kho

De tentoonstelling eindigt met maquettes en filmpjes over vier eerder uitgevoerde projecten. 'Secret Garden' is een maquette van een vrachtwagen met daarop een huis en tuin. Het is een deel van zijn ouderlijk huis, een traditioneel Koreaans huis met een ommuurde tuin. Op een filmpje laat hij die virtueel rijden van Korea naar de Madison Square Park in New York. Het filmpje eindigt met twee opties: ofwel de tuin gaat welig groeien op een nieuwe plek, ofwel deze verdort en redt het niet...

Dan is er 'Bridging Home': zijn ouderlijk huis als een brug ingebouwd tussen twee Victoriaanse gebouwen. Het project is in 2010 in het echt uitgevoerd voor de Liverpool Biennale in Duke Street. Hier is een maquette te zien.

Verder liet Do Ho Suh een campertje in een stad rijden, genaamd 'In Between Hotel'. Het is als maquette nagebouwd, compleet met een deurmatje waarop de tekst: 'Home is Everywhere and Nowhere'. De achterkant van de camper, de ingang, heeft een bakstenen front, zodat het in een steeg in een oude wijk wegvalt tegen de omgeving. Op een filmpje zie je een gast met rolkoffer er voor een nacht haar intrek te nemen.

Do Ho Suh, detail, foto Lucie Th. Vermij

Dan is er nog 'Fallen Star', waarbij een cottage, een plattelandshuisje, als een vallende ster is terechtgekomen op de studentencampus van de Universiteit van California San Diego. Het werk beschrijft gevoelens van ontheemding. Op een campus wonen veel jonge mensen die vaak voor de eerste keer hun ouderlijke huis hebben verlaten om een eigen thuis te bouwen.

Uiteindelijk verspringt het perspectief naar de generatie van zijn eigen dochtertjes. Als kijker rijd je met hen drieën mee in een buggy door London en Seoul, door witte gangen in een appartementengebouw, en je realiseert je dat voor de dochtertjes hun ‘thuis’ de ruimte van hun buggy is en een vader die hen overal heen brengt: thuis is ook de vertrouwdheid van die stem boven je en samen een liedje zingen, wat babbelen... Zijn wereldbeeld is opnieuw gekanteld, nu door zijn verhuizing naar Londen en door het nieuwe vaderschap.

Do Ho Suh, Staircase, foto Lucie Th. Vermij

Mijn thuis voelt als een grote luxe, als je denkt aan wereldwijd al die miljoenen mensen on the move, in vluchtelingenkampen, krottenwijken en op straat. Mensen die op zoek naar een nieuw veilig thuis een rafelige tent moeten accepteren. Wij kunnen ons een thuis dromen in een huisje in de natuur, maar de werkelijkheid is vaak een wat onpersoonlijk appartementencomplex, een doorzonwoning in een Vinexwijk, of nog erger: een verzorgingshuis. Mooi dat een Koreaanse kunstenaar zo’n thema oppakt en met borduursels en werken van kleurig gaasdoek zulk bijzonder werk over maakt. Echt een belevenis.

De tentoonstelling 'Do Ho Suh' is tot en met 29 september 2019 te zien in Museum Voorlinden, Buurtweg 90, 2244 AG Wassenaar

Website: http://www.voorlinden.nl/tentoonstelling/do-ho-suh/

Toegang: € 17,50 (Museumjaarkaart niet geldig)

Zaaloverzicht Do Ho Suh, foto Museum Voorlinden