*Het Cobra Museum hoopt voor 28 mei op de opening van ‘Frida Kahlo & Diego Rivera: A Love Revolution’. Het Drents Museum heeft voor vanaf oktober ‘Viva la Frida – Life and art of Frida Kahlo’ geprogrammeerd. En het jongste themanummer van Kunstschrift over ‘kunst & liefde’ lokt kopers met Frida Kahlo’s ‘Diego in mijn gedachten (Zelfportret als Tehuana)’ uit 1943 op de cover. Kahlo is heden ten dage beroemder dan haar echtgenoot. Maar hun turbulente huwelijksleven stond niet in de weg dat Rivera – aanvankelijk beroemder - haar als kunstenares bewonderde en zonder jaloezie bleef stimuleren. Hoe verging het andere kunstenaarsparen? Kunstschrift schetst een breed palet: we maken kennis met onder anderen Robert/Sonia Delauney, Jackson Pollock/Lee Krasner, Phyllida Barlow/Fabian Peake, Robert Rauschenberg/Jasper Johns, Max Ernst/Leonora Carrington en Ulay/Abramovic.
Hoofdredacteur Mariëtte Haveman introduceert het thema: ‘Zodra je je verdiept in de geschiedenis van artistiek begaafde echtparen stuit je op de betonnen basis waar de ongelijkheid, ook in die vrije, artistieke wereld, verbazend lang in gegoten bleef.’ Vrouwen met een kunstopleiding speelden ook in het huwelijk de tweede viool en concentreerden zich primair op de zorg voor huishouden en kinderen. Dat patroon was ingeslepen, bij zowel mannen als vrouwen. Volgens Haveman in de jaren zestig implicieter, meer een collectief geheim, ‘maar voor ambitieuze vrouwelijke kunstenaars bleef het nog lang daarna riskant om zich te hechten aan een beroemde collega’. Haveman herinnert aan een boek van Widney Chadwick over dit onderwerp uit 1993: ‘Significant Others. Creativity and Intimate Partnership’. ‘Het probleem’, stelde Chadwick vast, ‘is de onderliggende aanname dat zij kan worden ingepast in de mal die hij heeft ontworpen’. Haveman wijst er op dat geen van de kunstenaars in dit Kunstschrift (m/v) aan dat beeld beantwoordt: ‘en daarmee demonstreren ze hoe vertekend en verwrongen dat is’.
Frida Kahlo, 'Frida en Diego Rivera', 1931, San Francisco Museum of Modern Art, foto Ben Blackwell
Dat klopt: de schijnwerpers staan vol op sterke vrouwen die hun eigen weg in de kunst vonden ondanks maatschappelijke tegendruk en heersende conventies. Geen verhalen met louter rozengeur en maneschijn, maar partners waren als regel tot steun. En anders werd er gescheiden. Neem bijvoorbeeld Sonia Delauney. Alleen man Robert werd in 1936 gevraagd mee te doen aan de ‘canoniserende’ tentoonstelling ‘Cubism and Abstract Art’ in het Museum of Modern Art in New York. Vermoedelijk kwam het niet eens in haar op dat ze ook een uitnodiging verdiende, ‘druk als ze het had met haar eigen furore maken’. Artistieke verbintenissen tussen paren zijn volgens Haveman een essentiële component onder de motorkap van de moderne kunst.
Portrait of Max Ernst, Leonora Carrington, circa 1939, National Galleries of Scotland, Edinburgh
Een eindje terug in de tijd: het Gemeentemuseum Den Haag (tegenwoordig Kunstmuseum) organiseerde in 2009 de expositie ‘Liefde! Kunst! Passie! Kunstenaarsechtparen’, mogelijk gemaakt door samenwerking met het Wallraf-Richartz-Museum & Fondation Corboud in Keulen. Directeur Benno Tempel omschreef dat in de begeleidende publicatie als ‘een eerste verkenning van kunstenaarsechtparen in de periode 1880-1960’. Daarin de getormenteerde Camille Claudel over Auguste Rodin: ‘Het ging steeds vaker door me heen: ik wil voor mezelf werken en mijn eigen ideeën kunnen volgen. Ik wil me niet langer door Rodin de wet laten voorschrijven en me door hem laten gebruiken.’ Maar ook Jean Tingeley over ‘zijn’ Saint Phalle: ‘Met Niki begon ik te dromen.’ Fijn nog even terug naar Mariëtte Haveman: ‘Liefde als motor voor kunst, en andersom: ik teken ervoor, nog steeds. Beter gaat het niet worden.’
Voor meer informatie en bestellingen: http://www.kunstschrift.nl
Fabian Peake en Phillida Barlow, 31juli 1971, National Portrait Gallery, Londen, foto John Malcolm Couzins
