Foto Koos Breukel, een van ruim dertig op de expositie 'De geest geportretteerd' in Het Dolhuys in Haarlem
* Wie in Museum Het Dolhuys naar de prachtige portretten kijkt die Koos Breukel van de laatste bewoners van de Valeriuskliniek in Amsterdam-Zuid maakte, voelt zich beurtelings veilig ‘normaal’ en onrustig bevooroordeeld. Onder de noemer ‘De geest geportretteerd’ fotografeerde Breukel psychiatrische patiënten, behandelaars en bestuursleden en liet in het midden wie onder welke categorie valt. De kijker belandt zo vanzelf in de hogedrukpan die tot een emotionele lakmoesproef dwingt: met wie zou ik een kopje koffie willen drinken, waarom niet zonder aarzelen met allemaal, de ‘zichtbare’ patiënten onder de geportretteerden zijn toch ook mensen die net als iedereen wezenlijke aandacht verdienen?
Klopt het overigens wel van wie ik – op grond van uiterlijk, oogopslag en/of gezichtsuitdrukking - denk dat hij/zij patiënt is en wie niet? Lees vooral de wandtekst waarin een nacht-verpleegkundige aan het woord komt: ‘Ik voel mij gelijkwaardig aan de patiënt; ik ben liever maatje dan verpleegkundige. Als ze ’s nachts wakker worden, geef ik ze een goed gevoel, sta open voor een gesprekje. (….) Ik ken Koos nog van vroeger; we hebben samen in een band gezeten. Iemand die ik ken uit de sportschool had mijn foto in de Valeriuskliniek gezien. Hij vroeg zich af of ik wel of geen patiënt was. Grappig hè? Precies waar deze tentoonstelling om draait. De scheidslijn tussen patiënt en behandelaar is dun.’
Eén van de geportretteerden draagt wel een naambordje: ‘prof dr M.L. Stek academische afdeling ouderenpsychiatrie CGZ inGeest partner VUmc’. Wat zouden wijzelf doen: bordje op, of bordje af?
‘De geest geportretteerd’ is de eerste expositie in Het Dolhuys waarmee het zich, na de beginfase landelijke museum voor de geschiedenis van psychiatrie, als ‘Museum van de Geest’ profileert. Volgens hoofd publiek & onderwijs Carine Neefjes zal het museum met nieuwe prikkelende programmering het debat aangaan over de diversiteit van de menselijke geest en de waarde van afwijkend gedrag.
De expositie ‘De geest geportretteerd’ in Museum Het Dolhuys in Haarlem, op loopafstand van station Haarlem, duurt tot en met 7 september. Voor meer informatie: www.hetdolhuys.nl.
foto Koos Breukel
