Burka Balloons, 2014, Socotra, Jemen, c Scarlett Hooft Graafland
*Vooral niet vergeten: de foto-expositie Shores Like You van Scarlett Hooft Graafland (1973) in Huis Marseille duurt nog tot 5 december. De afgelopen jaren vervolgde Hooft Graafland haar reizen naar plekken waar de ‘gemiddelde’ toerist niet gauw komt. Zoals het Jemenitische eiland Socotra, in het voetspoor van ontdekkingsreiziger James Cook naar het eiland Maskelyne in de Vanuatu-archipel in de Stille Oceaan, naar de ‘rode’ woestijn van Dubai en Zweden voor ‘Old Tjikko’, de oudste boom ter wereld. Met een wortelstelsel van 9500 jaar.
Hooft Graafland is gefascineerd door bomen, een terugkerend motief in haar werk geworden. In een interview op de Huis Marseille-site met Nicky van Banning, assistent collecties en tentoonstellingen, vertelt ze waar die fascinatie vandaan komt: ‘Ik ben opgegroeid in de bossen bij Maarn, een dorp aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug. Van jongs af aan heb ik een voorliefde voor de natuur. Bomen spreken in het bijzonder tot mijn verbeelding. Hun aanwezigheid in het landschap is van lange duur; ik beschouw ze als een soort stille getuigen van het landschap. Ik zoek zeldzame exemplaren op, of bomen die slechts op een bepaalde plaats voorkomen. Vaak hebben die fraaie vormen.’
De ‘Old Tjikko’ is een vier meter hoge naaldboom waarvan de loot zichzelf kloont na gemiddeld 600 jaar, de wortels zijn 9500 jaar oud. Toen Hooft Graafland na een zware reis door een ongerept nationaal park uiteindelijk ter plekke kwam, vond ze de boom in visueel opzicht niet bijzonder indrukwekkend. Voor het visuele ‘op pimpen’ gebruikte ze de knalroze lap stof die ze eerder had gebruikt in de woestijn van Dubai en een grote witte halve bol. Huis Marseille kreeg de wereldprimeur van de nieuwe serie.
Touching Base, Fulufjället, Zweden, 2016, c Scarlett Hooft Graafland
Cruciaal voor de ensceneringen die Hooft Graafland voor haar foto’s bedenkt, is dat ze het vertrouwen van de lokale bevolking voor de uitvoering wint. Soms lastig uit te leggen: Hooft Graafland fotografeert analoog, zodat ze het resultaat niet meteen kan laten zien. Ze stuurt wel altijd afdrukken na, in de hoop dat die ongeschonden aankomen.
Op Maskelyne maakte Hooft Graafland kennis met het huidige stamhoofd, een nazaat van het stamhoofd dat Cook in 1774 verwelkomde op het eiland. Ze fotografeerde er een jonge nazaat met een – voor het effect ter plekke geel geverfde - replica van de Resolution, het schip van Cook.
Op Socotra kwam ze terecht via Amira Al-Sharif, een bevriende Jemenitische oorlogsfotograaf. Over de totstandkoming van de opmerkelijke composities die ze daar maakte: ‘Het was niet lastig modellen te vinden voor ‘Burka Balloons’. Amira Al-Sharif is een van de vrouwen in boerka; zij had de andere twee vrouwen bereid gevonden. In het dagelijks leven dragen zij soms zelf een boerka, maar lang niet altijd. (….) Als attribuut had ik die langwerpige ballonnen meegebracht, omdat ik zowel de overeenkomst qua vorm als het contrast qua kleur met de in boerka gehulde figuren interessant vond. Sommigen interpreteren het als een erotische toespeling. Dat vind ik niet erg. In het Westen is de boerka een controversieel kledingstuk, dat bepaalde connotaties oproept. Maar voor mij gaat het in dit werk vooral om het beeldrijm, om het visuele effect. Het is zeker niet bedoeld om te provoceren.’
De expositie-titel Shores Like You is geïnspireerd op een regel uit Baudelaires gedicht ‘Invitation au voyage’: ‘Au pays qui te ressemble!’. Hooft Graafland wenkt ons mee te reizen naar kusten zoals wij. Bij haar foto’s in Huis Marseille – flinke formaten, schitterende kleuren - gaat dat vanzelf.
De expositie Scarlett Hooft Graafland – Shores Like You in Huis Marseille (Keizersgracht 401, Amsterdam) duurt tot en met 4 december. Voor meer informatie: http://www.huismarseille.nl
Look Cook Look, Vanuatu, 2015, c Scarlett Hooft Graafland
