Vincent van Gogh, Man onkruid verbrandend, olieverf op doe, 1883, foto Van Gogh Museum
Door Theo Haerkens
*In het Drents Museum is de expositie ‘Barbizon van het Noorden. De ontdekking van het Drentse landschap’ aan zijn laatste weken begonnen, inclusief een aangekochte Van Gogh die de eerste paar weken na de opening nog ontbrak. Tal van kunstenaars trokken eind negentiende eeuw naar het Drentse platteland, waar boertjes, herders en turfstekers probeerden op de ‘woeste gronden’ een bestaan op te bouwen. Voorzieningen waren er nauwelijks en de reis vanuit de Randstad vergde in die tijd niet zelden enkele dagen. Vincent van Gogh ging als enige niet voor het pastorale Drenthe, maar voor het harde gevecht om het bestaan.
De meeste schilders togen naar het zand, waar de herders met hun schaapskudden door de paars bloeiende heidevelden trokken en de boeren kleine huisjes bewoonden bedekt met rieten kappen. Jozef Israëls, Hendrik Willem Mesdag, Gerardine Jacoba van de Sande Bakhuyzen en haar jongere broer Julius en Max Lieberman brachten met hun schilderijen een ode aan de schoonheid van het land met zijn havezaten, bossen, zandverstuivingen, boerenlandjes en esdorpen.
Van Gogh toog in het najaar van 1883 naar Drenthe en verbleef enkele maanden. Maar hij ging niet voor de pastorale plaatjes van het landelijke leven in Drenthe. Hij toog naar de veengebieden en schilderde in alle tinten bruin het zware leven van de mannen die het veen ontgonnen. De vochtige kluiten turf moesten worden uitgestoken, gedroogd en vaak over water getransporteerd. Niets dansende vlindertjes of veldjes met kleurige bloemen, gewoon het taaie gevecht voor een kaal bestaan.
Dat harde leven legde Van Gogh vast en het Drents Museum heeft dan ook een ereplaatsje ingeruimd voor het schilderijtje ‘Onkruid verbrandende boer’. Het werk, waar het museum afgelopen najaar samen met het Van Goghmuseum de hand op wist te leggen, werd pas later toegevoegd. Het werk, in de aardekleuren die we ook kennen van ‘De Aardappeleters’, toont een eenzame man op een verlaten vlakte bij en klein vuurtje. De vlammen bestaan uit niet meer dan een in één enkele streek aangebrachte klodder oranje verf. Het werk is een van de weinige schilderijen van Van Gogh uit deze periode dat bewaard is gebleven.
De tentoonstelling, die nog steeds veel publiek naar Assen trekt, duurt nog tot 22 maart. Voor meer informatie: http://www.drentsmuseum.nl
