Museumkijker.nl > Exposities > Laatste weken in Stedelijk Museum Schiedam: Edgard Tytgat, de Vlaamse Chagall

Laatste weken in Stedelijk Museum Schiedam: Edgard Tytgat, de Vlaamse Chagall

Geplaatst in Exposities en getagged met op door .

Edgard Tytgat, Voorspel van een gebroken liefde, 1928 (c) Musée de Woluwe-Saint-Lambert, Centre Albert Marinus, foto: Renaud Schrobiltgen (c)SABAM Belgium 2017, met dank aan M-Museum Leuven

Door Lucie Th. Vermij

*Het werkt aanstekelijk als je Deirdre Carasso hartstochtelijk hoort vertellen over haar grote droom: een tentoonstelling over de Vlaams-Brusselse schilder Edgard Tytgat (1879-1957). In een interviewtje met de lokale omroep vertelt de directeur van het Stedelijk Museum Schiedam dat ze al in haar studietijd tripjes naar Brussel maakte om naar het werk van Tytgat te kijken. Met zijn ietwat naïeve, sprookjesachtige schilderijen, waar hele verhalen op te zien zijn, een van haar eerste grote kunstliefdes. Maar sprookjesachtig alleen in zekere zin, zijn werk is niet dromerig en toont ook de rafelranden van de maatschappij. Hij wordt wel de 'Vlaamse Chagall’ genoemd en sommige vroege werken doen ook wel aan Ensor denken.

Toen Carasso in 2016 directeur werd (daarvoor werkte ze als Hoofd Educatie bij Museum Boijmans in Rotterdam) en ontdekte dat het M-Museum in Leuven een tentoonstelling voorbereidde over Tytgat was het snel beslist: die zou ook in Schiedam te zien zijn. Daar wilde ik wel naar toe. Schiedam heeft behalve een mooi museum ook nog een ontzettend leuke binnenstad, voor uren slenteren om het museumbezoek heen, vergelijkbaar met Delft en Gouda, maar wat armer, niet zo toeristisch druk.

De tentoonstelling opent met een lang gefilmd portret van de hoogbejaarde weduwe van Tytgat: Maria De Mesmaeker. Zij was zijn model en muze, ze trouwden in 1914. ‘Maria mon coeur’ noemde hij haar, ‘Maria mijn hart’. Geen idee in welk jaar die film is gemaakt, dat stond niet op de aftiteling. Wat een karakter, die vrouw! Fantastisch om naar te kijken en te luisteren. Volgens haar was hij vrij schriel toen ze hem leerde kennen. De wegen van de liefde zijn ondoorgrondelijk.

Edgard Tytgat, Begeerte en wroeging, 1941, privécollectie, (c) Dieter Daemen, met dank aan M-Museum Leuven

De samensteller van de tentoonstelling, Peter Capreau, curator van het M-Museum, zegt hij dat hij graag tentoonstellingen maakt met interessante niet al te bekende kunstenaars die niet één speciaal algemeen bekend iconisch werk hebben. Het schijnbaar vrolijke werk van Tytgat heeft bijna altijd een duistere kant: Capreau beschouwt hem als archeoloog van de menselijke psyche. Dan is het de kunst het werk zo te groeperen dat je je als bezoeker je uitgenodigd en meegenomen voelt.

Dat is ook in Schiedam verrassend goed gelukt. De schilderijen zijn niet chronologisch geplaatst, zoals vaak gebeurt, maar thematisch. De eerste zalen zijn gewijd aan zijn modellen. Tytgat werkte veel met vrouwelijke naaktmodellen. Liefst een beetje schuchtere types. Maar zijn Maria werd helemaal zijn supermodel en muze. Het openingsschilderij is aan haar gewijd. De schilder staat voor een leeg doek en zijn muze komt door het raam binnengevlogen, geflankeerd door engeltjes. Elk schilderij is een verhaaltje waar je als kijker in terecht komt, vaak iets tragisch-komisch. Het schildersmodel dat zich uitkleedt en zich wat schuchter afvraagt: waar en hoe zal ik gaan staan?

Er is ook een zaal met circustaferelen. Tytgat en zijn Maria gingen vaak naar het circus. Op zijn schilderijen zie je ook steeds de tragische kanten van dit schijnbaar vrolijke leven. En er is een zaal met bijbelse en andere mythologische verhalen. En een zaal met scabreuze erotische tekeningen in een vitrine over acht dames en twee monniken. Die maakte hij in de jaren veertig, toen hij al op leeftijd geraakte, blijkbaar durfde hij dat toen pas.

Edgard Tytgat, Ministrieel bezoek, 1934, (c) Peter Cox, met dank aan M-Museum Leuven

Het was bijzonder om deze Vlaamse schilder te leren kennen. Vijfhonderd schilderijen maakte hij met een onmiskenbare eigen stijl. Die wordt wel naïef genoemd maar dat is het niet. Het is meer een puur intuïtief eigen handschrift.

De tentoonstelling is tot 2 september te zien. Voor meer informatie: http://www.stedelijkmuseumschiedam.nl

 

Verder kijken:

Reageren