Dale Chihuly, Mille Fiori, foto H. van Herk
Door Hannah van Herk
*De tentoonstelling CHIHULY in het Groninger Museum toont het kleurige glazen universum van Dale Chihuly. Chihuly is in de VS een grote naam en in Nederland grotendeels onbekend. Maar niet lang meer! Speciaal voor het Groninger Museum bouwde 'Team Chihuly' uit Seattle 16 installaties die een schitterend overzicht geven van het oeuvre van deze bijzondere kunstenaar. De grootste expositie van Chihuly in Europa van de laatste 20 jaar is een plek om te genieten van glas geworden visie, vuur, beweging, adem, timing en toeval.
Chihuly is speels, kleurrijk en architecturaal. Al op straat kun je zien hoezeer deze tentoonstelling bij het Groninger museum past. Buiten zijn twee van Chihuly's installaties zichtbaar: Neon 206 (2017) en Red Reeds (2010), een verzameling tot drie meter hoger rode glashalmen.
Groninger Museum, Dale Chihuly buiten, foto H. van Herk
Dale Chihuly (1941, Tacoma, Washington State, VS) verrichtte baanbrekend werk op het gebied van studioglaskunst en iconische glassculpturen. Voor de opening in het Groninger Museum is de inmiddels 77-jarige kunstenaar uit Seattle overgekomen. Qua uiterlijk doet hij wat denken aan professor Alastor Moody uit de Harry Potterfilms (bij een auto-ongeluk in 1976 verloor hij zijn linkeroog, hij draagt nu een zwart ooglapje). De associatie dringt zich ook op omdat Chihuly's werk van betoverende kwaliteit is. De kern van die magie bestaat enerzijds uit zijn visie en gedrevenheid, anderzijds uit zijn vermogen om teams te creëren.
James Mongrain, Chihuly, Leslie Jackson Chihuly and hotshop team, The Boatshouse hotshop, Seattle, 2013, c Chihuly Studio
Zijn ideeën krijgen vorm door een hecht team van glasblazers en andere medewerkers. Voor sommige series wordt met deskundigen uit de hele wereld (Italië, Finland, Japan) samengewerkt. De mensen in 'Team Chihuly' werken soms al decennia met elkaar.
De tentoonstelling opent met Bottle Green Seaform with Marigold Lip Wrap (1997 – in bruikleen van de Koninklijke Verzamelingen in Den Haag) die president Bill Clinton bij een bezoek schonk aan koningin Beatrix. Het behoort tot Chihuly's meest elegante werk.
Groene schaal, detail, foto H. van Herk
Bij het verkennen van de mogelijkheden van expressie in handgeblazen glas gaat Chihuly tot het uiterste. Strikte symmetrie is voor hem minder interessant – die perfectie en eenvormigheid is geschikt voor (glas)fabrieken. Hij onderzoekt liever de organische en asymmetrische vormen en gebruikt daarbij de eigenschappen en het gedrag dat voortkomt uit het materiaal glas zelf. Chihuly onderzoekt en werkt in series, die worden genoemd naar hun vorm. Zo zijn er bijvoorbeeld Cylinders, Baskets, Seaforms, Macchia (bollen met vlekjes – 'macchia' = vlek), Persians (schaalachtigen), Venetians (vaasachtigen), Ikebana (bloemen) en Rotolo. Deze laatste is de meest recente serie, bestaande uit glassculpturen waarvan de zwaarste in de tentoonstelling 43 kilo glas bevat. Overigens keert Chihuly regelmatig terug naar 'oude' vormen om ze te gebruiken in nieuwe installaties.
Elke installatie is opgebouwd per ruimte en in relatie tot die ruimte. Maar speciaal voor het Groninger Museum ontworpen – en helemaal van de Wow!-categorie – is de Grand Stairwell Installation (2018) aan de muur van het trappenhuis. Aan de enorme wand zijn tientallen Persians bevestigd (de grootste 1,4 meter in doorsnee). Geen foto doet deze installatie recht; u moet hem echt zelf zien.
Cilinders, foto H. van Herk
Een carrière van meer dan 50 jaar in glas samengebald in één tentoonstelling: sommig werk – zoals Seaforms – lijkt Art Nouveau 3.0. Bij de Cylinders is geschetst en geschilderd met glas. De Chandeliers zijn stralend en sculpturaal. Dan zijn er de 'showstoppers': de Float Boat en Flori Boat (samen opgesteld); Mille Fiori – een magische glazen tuin in een zwarte zaal; en natuurlijk de eerder genoemde Grand Stairwell Installation. Het is uitbundig, soms bijna Disneyaans, overweldigend in vormenrijkheid en kleur. Rotolo's doen juist weer verfrissend sober aan. Maar sober of uitbundig: het werk is altijd krachtig, creatief en ritmisch, met plek voor het grote gebaar en duizenden details.
Cylinders (1970) zijn bedekt met complexe patronen van glazen draden, gemaakt door kunstenaar Flora C. Mace en geïnspireerd op Chihuly’s collectie Amerikaans-Indiaans textiel. Op een metalen plaat is met dunne draden glas een patroon gemaakt. De hete cilinder wordt over de metalen plaat gerold en het patroon hecht zich aan de cilinder. De cilinders worden getoond tegen een achtergrond van Navajo-dekens. De tekeningen omhullen de cilinders, zoals de dekens de mensen omhullen.
Manden en schaal, foto H. van Herk
Cylinders dragen patronen, Baskets gaat een stap verder. Hier wordt gespeeld met het natuurlijk gedrag van heet glas, zoals het spontaan naar binnen vallen van delen van de wand van een kom. Ook hier is de cultuur van de Noord-Amerikaanse Indianen een inspiratiebron. Baskets lijkt ook de eerste te zijn in een reeks van verwante series, zoals de Macchia (bollen met vlekjes), Persians en Seashapes.
Het is ondoenlijk om het gehele oeuvre van Chihuly hier samen te vatten. Om meer indruk te geven, hieronder ook nog een foto-impressie. Wie het wil ervaren reist natuurlijk bij de eerste gelegenheid naar Groningen.
CHIHULY is in het Groninger Museum te zien tot en met 5 mei 2019. De tentoonstelling is uitermate geschikt voor de hele familie (toegang voor kinderen van 18 jaar en jonger is gratis). Voor meer informatie: http://www.groningermuseum.nl
Chandeliers, vanaf 1992, kroonluchters die niet zelf licht geven maar het reflecteren, foto H. van Herk
Sapphire Neon Tumbleweed, foto H. van Herk. Tumbleweed (jaren '70): neonsculpturen, opgesteld op een verhoogde refecterende perspex vloer.
Float Boat en Fiori Boat, foto H. van Herk
