Maurice Wyckaert, Het ruime leven, expositie Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, foto auteur
Door Lucie Th. Vermij
*Het affiche van de tentoonstelling ‘Inner Spaces’ van de Brusselse kunstenaar Maurice Wyckaert in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten te Brussel spreekt meteen aan: die kleurige omtrek met tuinachtige motieven en het stralende licht in het midden en dat in combinatie met de titel ‘Inner Spaces’. Er spreekt een begeerlijke vrijheid uit, een door buiten zijn gezuiverd gemoed. Een expositie om je hart bij op te halen.
In de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel zijn maar liefst twee verdiepingen aan het werk van Maurice Wyckaert gewijd. De kunstenaar wordt een van de belangrijkste Belgische kunstenaars genoemd, maar eerlijk gezegd was hij mij niet bekend. Het is een prachtige expositie met abstracte werken over landschappen. Of zoiets. Je treedt een woordeloos deel van je bewustzijn binnen, kunt alleen maar stamelen. Toch een tekst geprobeerd.
Maurice Wyckaert, Een lange lange winter, foto auteur
Maurice Wyckaert (1923-1996) staat te boek als een neo-expressionistisch lyrisch abstract schilder, gouache-ontwerper en graficus. Hij mag dan wel een van de belangrijkste Belgische kunstenaars zijn, veel is er niet over hem geschreven. Hij studeerde aan de Académie de Bruxelles en het Vrije Atelier van de Brusselse deelgemeente Sint-Lambrechts-Woluwe. Zijn eerste periode maakte hij expressionistische stillevens in de stijl van Jean Brusselmans en de Vlaamse expressionisten. Een periode was hij verwant met Cobra - hij was bevriend met de politiek geëngageerde Deense Cobra-schilder Asger Jorn. Nadat Cobra stopte richtten ze samen de Situationistische Internationale op, langs welke weg ze hun revolutionaire (sociale en artistieke) opinies kenbaar maakten. Na verloop van tijd verkoos Wyckaert toch de schilderkunst boven de politieke revolte en trok zich terug. Hij liet zich later ook beïnvloeden door William Turner en James Ensor en vond zijn geheel eigen vorm in een lyrische abstractie
Maurice Wyckaert, White white space, foto auteur
Zijn werk bestaat uit kleurige werelden waar nauwelijks referenties aan de werkelijkheid te vinden zijn. Soms zijn de schilderijen vol en overweldigend, soms verstild. Vaak zijn het vlakken met heldere kleuren. Je zou ze landschappen in vogelperspectief kunnen noemen, maar het zijn geen ‘landkaarten’, of pittoreske stukjes natuur. Eerder refereren ze aan gemoedsgesteldheden, mijmeringen en visioenen, landschappen van de innerlijke wereld. ‘Alles rolt, tolt en bolt’, schrijft de Vlaamse cultuurwetenchapper Willem Elias beeldend. ‘De panta rhei-gedachte van Heraclitus, dat alles voortdurend in beweging is, bloeit hier welig in volle kleurenpracht. Maar bij Wyckaerts geen frivoliteit, hij was een modernist.’
Het schilderij ‘Het ruime leven’ - ofwel op zijn Frans ‘La vie dans sa plénitude’ - dat op het tentoonstellingsaffiche is afgebeeld noemde ik al, die grote lichte ruimte in een vlak met zwierig groen en geel. Alsof de Verlichting heeft plaatsgevonden of op het moment van kijken plaatsvindt. Die sensatie ervaar ik ook bij het schilderij ‘Quatre bras’ ofwel ‘Vier armen’, in de tinten blauw groen en geel.
Maurice Wyckaert, Conventie over het landschap, foto auteur
Dat licht en die ruimte hebben lang niet alle schilderijen. Soms zijn ze juist propvol. Vooral als hij losgaat met kringelend rood wordt het me wel eens teveel, zoal bij ‘Mei 68’ en ‘Avondlicht’, waar men natuurlijk ook tomeloze levensenergie in kan zien. Zelf kijk ik - signaleer ik - vooral naar wat stillere schilderijen, met veel witten en blauwen zoals ‘Een lange lange winter’ en ‘White white space’.
Al met al ben ik bijzondere onder de indruk van de tentoonstelling en het werk van Wyckaert. Er bloeit iets bij je open wat er al is, maar waar je vaak niet bij kan. De betovering is heel goed verwoord door de Leuvense kunstcriticus Geert Bekaert: ‘Er is bij Wyckaert geen theorie, er is leven. De natuur is leven. Kleuren spelen het spel van het grote geheel, als stofdelen van een wervelwind. Vraag de kunstenaar geen logische omschrijving van de levenszin. Hij bezingt hem en zijn zang is niet alleen het bewijs van wat hij zingt, maar ook de toegang.’
De tentoonstelling 'Inner Spaces' van Maurice Wyckaert is nog te zien tot en met 24 maart
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Regentschapsstraat 3, 1000 Brussel, België
Voor meer informatie: http://www.fine-arts-museum.be
Maurice Wyckaert, Groep bomen, foto auteur
