Alisa Lis, expositie Tulpen NU, Museum De Zwarte Tulp, eigen foto, detail
De Keukenhof is dit jaar open van 23 maart tot en met 14 mei, naar schatting een miljoen bezoekers zullen weer genieten van de tulpenpracht. Elders in Lisse is Museum De Zwarte Tulp het hele jaar open, vergelijkenderwijs met ‘Het mooiste lentepark ter wereld!’ een oase van rust. Dat is schijn: ‘De Zwarte Tulp’ focust vanuit allerlei invalshoeken actief op de eeuwenoude geschiedenis van de bloembollencultuur. Buiten heet een borstbeeld van de zeer geleerde Carolus Clusius (1526-1609) bezoekers welkom. Arts en jurist, maar in de eerste plaats beroemd botanicus met een passie voor het veredelen van tulpen en eerste directeur van de Hortus Leiden. Binnen nog een paar weken de hedendaagse expositie ‘Tulpen NU’, in maart begint ‘Tulpenkoorts – 1636-1637 – Het Ware Verhaal’.
Carolus Clusius, in tuin Museum De Zwarte Tulp, eigen foto
Gastconservator Trude Hol maakte met medewerking van conservator Annemarie Vels Heijn ‘Tulpen NU’, een presentatie van zeven kunstenaars met de tulp als inspiratiebron die niet per se streven naar een natuurgetrouwe weergave. Volgens Hol – in de publieksgids - zien ze bloemen als middel om vergankelijkheid te verbeelden, ze voor vergankelijkheid te behoeden of gebruiken ze alleen de abstracte vorm. Het is een aanlokkelijk diverse mix, met voor Museumkijker Alisa Lis als favoriet. Lis maakte de metershoge bloemen van geverfde organza (een lichte doorschijnende stof), de bol is van geverfd papier. Bol, blad en bloem worden met elkaar verbonden door een metalen stengel. Alice in Wonderland, de droomtuin in Lewis Carroll was inspiratiebron, had zich er zéker thuis gevoeld. Een verdiend eerbetoon kregen op ‘Tulpen NU’ de twaalf stralende vrouwen uit het bollenvak die fotograaf Marieke Treffers vereeuwigde met een kraag van bolbloemen.
Marieke Treffers, expositie Tulpen NU, museum De Zwarte Tulp, eigen foto
De liefhebbers van bollenveldenschilders komen volop aan hun trekken met een goed gevulde wand in ‘De Zwarte Tulp’. Anton Koster (1859 – 1937) doet er zijn bijnaam als ‘koning van de bollenveldenschilders’ nog steeds eer aan. Annemarie Vels Heijn nam Koster op in het - vanaf 7 februari beschikbare - vouwblad met locaties aan de Trekvaart (nu Leidsevaart of Haarlemmervaart genoemd) die een relatie hebben met kunst, speciaal die uit de Bollenstreek. Koster woonde in 1903/05 op de Koninginneweg 69 in Haarlem. Vanuit de achterkamers was er zicht op de kwekerij Van Tubergen, hij schilderde de velden een aantal malen. Als voorbeeld in het vouwblad de proeftuin met Darwintulpen, een succesvolle nieuwe variëteit die in 1891 was geregistreerd. Er is ook werk van Leo van den Ende, Kees Putman, Evert Schellens en Adam Potgieter.
De immense zolder van het museum – de naam ontleend aan de roman ‘La Tulipe Noire’ van Alexandre Dumas uit 1850 - is gevuld met industrieel erfgoed uit het bloembollenvak, interessant kennis te maken met de werktuigen die vroeger dienst deden. Hier ook foto’s van de reportage ‘Kleur onbekend’ die Michelle van Overdam over haar vriend Mark Turnhout maakte. Hij is ziekzoeker van beroep. Zijn expertise: wat de kleur van de bladeren en bloemen over de toestand van het gewas zegt. De toekomst van het vak is onzeker: bestaat het op termijn nog?
Toon Kelder, Tulpen en andere kleurige bloemen in een kan van Keuls steengoed, ca. 1960
Véél kleur in allerlei variaties in ‘De Zwarte Tulp’. En ook geschiedenis: in 2004 werd het museum uitgebreid met de kamer van directeur Baron van Hardenbroek en bibliotheek van de Kalkzandfabriek Arnoud , stijlvolle neorenaissance-kamers. Terug naar de grote stad reisden we vroeger met een van de negen trekschuiten die vanaf 1 november 1657 de verbinding tussen Haarlem en Leiden verzorgden. De schuiten haalden ongeveer zeven kilometer per uur, de tocht duurde vier uur. ‘Opgedoft en in vol ornaat kan men de reis ondernemen, om zijn vrienden te bezoeken’, citeert Vels Heijn Pauline Frisch-Tutein, die in 1797 de reis ondernam.
‘De Zwarte Tulp’ is uitstekend bereikbaar, met de trein naar Leiden CS en daar overstappen op bus 50. Het vouwblad van Vels Heijn vermeldt ook adressen voor fiets- en wandelroutes.
De Zwarte Tulp, buitenkant, foto museum
Museum De Zwarte Tulp
Heereweg 219 Lisse
Openingstijden: dinsdag tot met zondag van 13.00 tot 17.00
Voor meer informatie: http://www.museumdezwartetulp.nl
