Topje Mont Blanc, collectie Teylers Museum
*Toen Napoleon op 24 oktober 1811 het Teylers Museum in Haarlem bezocht, werd hij in de Ovale Zaal – in 1811 nog de enige ruimte in het museum – langs onder meer ‘Het topje van de Mont Blanc’ geleid. Niet echt hét topje, wel het hoogste stukje ijsvrije steen dat Horace de Saussure in 1787 had meegenomen tijdens de eerste wetenschappelijke expeditie naar de hoogste berg van Europa. Teylers-directeur Martinus van Marum kocht de steen uit De Saussures nalatenschap in 1802. Het Teylers trad afgelopen juli toe tot het landelijke museale Canonnetwerk. Het Mont Blanc-topje valt sindsdien onder de ‘Canon van Nederland’, vijftig ‘vensters’ die de veelzijdigheid van de Nederlandse geschiedenis voor het voetlicht brengen.
Mattheus Ignatius van Bree (1773-1839), De intocht van Napoleon in Amsterdam', op 9 oktober 1811, ca 1811-12, olieverf op doek, collectie Amsterdam Museum. Zijn Haarlemse bezoek is niet in olieverf vereeuwigd.
Ook de Mosasaurus (Maashagedis) die Napoleon zag werd voor de ‘Canon’ aangemeld. Het fossiel was in 1766 gevonden in de Sint-Pietersberg bij Maastricht. Was de kaak (?) misschien een overblijfsel van de zondvloed? Geleerden hadden aanvankelijk geen idee, later bleek het om een uitgestorven zeevaraan van vijftien meter lang te gaan.
Mosasaurus, collectie Teylers Museum
Ook de Ovale Zaal zelf – voltooid in 1784 – hoort sinds juli bij de ‘Canon’. Het Haarlemse museum – het oudste van ons land - kan bogen op het enige authentieke interieur uit de tijd der Verlichting dat intact is gebleven. Op de begane grond staan nog steeds de vitrines met de oorspronkelijke objecten en op de eerste verdieping is achter de balustrade de ‘oude’ boekenvoorraad zichtbaar. Onder de prachtige banden die bezoekers toen vrijelijk konden openslaan, was de 34-delige Encyclopédie van Diderot en d’Alembert, het belangrijkste boek van de Verlichting en volgens het handzame museumgidsje met plattegrond de eerste boekenaankoop.
Ovale Zaal Teylers Museum
In de Ovale Zaal was toen ook ‘De Grote Elektriseermachine’ te vinden, in heel Europa vermaard, door Van Marum gebouwd om onderzoek te doen naar de aard van elektriciteit. Het gigantische ‘apparaat’- ook tot de Canon-gelederen toegetreden - kon vonken van tenminste 60 centimeter spuwen met een spanning van 300.000 volt. Pech voor de keizer, bekend om zijn interesse voor wetenschappelijke vooruitgang: de atmosfeer was op de dag van zijn bezoek te vochtig voor een proef. Het is een van de weetjes van de nieuwe Napoleon-audio-tour, een productie van Gus Maussen On-Site Storytelling in samenwerking met het creatieve team achter Koefnoen.
Grote Elektriseermachine. collectie Teylers Museum
Van Marum en Teylers Stichting-voorzitter Adriaan van Zeebergh worden vertolkt door Paul Groot en Owen Schumacher, ook Sanne Wallis de Vries werkte mee. De keizer zelf komt niet aan het woord, maar zijn aanwezigheid wordt vaardig voelbaar gemaakt door de – veelal nerveuzige - reacties van de spelers. Van Zeebergh vreesde dat de keizer een oogje had op het kapitaal van Pieter Teyler, zodat hij Van Marum tijdens de rondleiding uiterste omzichtigheid gebood. Die vrees bleek ongegrond, de keizer filosofeerde zelfs dat het museum zes nieuwe leerkrachten (‘professeurs’) nodig had. Voor wiskunde, natuur- en scheikunde en natuurhistorie, schrijft van Niek van Sas (voorzitter Teyers Tweede Genootschap) in Teylers Magazine. Van Marum diende een voorstel in, maar daar is niets van terecht gekomen, de keizer koerste geleidelijk richting Waterloo.
Voor meer informatie over Teylers Museum: http://www.teylersmuseum.nl/
Meer over de ‘Canon’: http://www.canonvannederland.nl/
In het Prentenkabinet nog tot en met 22 september uit de eigen collectie: ‘Rembrandts wereld. Wandelen rond Amsterdam’, bijna 50 etsen en tekeningen van Rembrandt en van leerlingen en vrienden, onder meer Jan Lievens, Philips Koninck en Ferdinand Bol
Vanaf 7 september: ‘Jong in de 19e eeuw’, portretten en genrestukken met kinderen in de hoofdrol
