Lisa Oppenheim. Landschap met Konijnen, n.d. 2023 (version 1), 2023. Courtesy Lisa Oppenheim & Tanya Bonakdar Gallery, New York/Los Angeles
Hulde voor Huis Marseille: voor de eerste solo-expositie van de Amerikaanse kunstenaar Lisa Oppenheim in Nederland is het fotomuseum een samenwerking met De Groene Amsterdammer aangegaan die de expositie een extra dimensie geeft. Er ligt een rijk gevuld magazine klaar waarin de urgentie van Oppenheims werk in de historische schijnwerpers staat. Context is de grootschalige roof van joodse kunstschatten in de Tweede Wereldoorlog onder aanvoering van Hermann Göring, de fanatiekste nazi-rover van allemaal. Op de expositie (en in het magazine) staan de geroofde en deels spoorloze kunstschatten van de befaamde Amsterdamse kunsthandelaar Goudstikker en de families Hamburger en Scholl centraal. En daarmee die van vele andere families waarvan kunst werd geroofd.
De restitutie aan rechthebbenden wereldwijd gaat door tot de dag van vandaag. Weliswaar met horten en stoten omdat de criteria nogal eens achterliepen (en lopen) op wat moreel rechtvaardig werd en wordt gevonden, maar er wordt wel nog steeds vooruitgang geboekt.
Oppenheim focust op kunst – vooral stillevens - die spoorloos is gebleven. Vernietigd in het oorlogsgeweld? Onder een andere naam nu ergens boven een schoorsteenmantel? Onopgemerkt in een museumdepot? Ze liet zich inspireren door archiefonderzoek naar die spoorloze werken, een groot deel werd tijdens de oorlog beschreven en gecatalogiseerd, maar ook gefotografeerd. Oppenheim geeft de verdwenen roofkunst een nieuw naleven, ‘reprocessing’ noemt ze haar werkwijze met verschillende technieken in haar donkere kamer. Het museum: ‘Een van die technieken bestaat uit het gebruik van vuur om afdrukken en negatieven opnieuw te belichten. Oppenheim gebruikt vuur, dat algemeen wordt gezien als een verwoestende kracht, als een generatieve kracht, die licht geeft aan beelden van verloren gegane of vernietigde kunstwerken.’
Lisa Oppenheim, Nature morte à la Tulipe 1637/2023 (Version II), 2023, courtesy Lisa Oppenheim & Tanya Bonakdar Gallery New York/LosAngeles
‘Spolia’, de Latijnse naam voor roofbuit, is een verstild-mooie expositie, zo mooi dat de beelden van kunst rovende nazi’s met zicht op de Keizersgracht en binnentuinen in lentetooi hier weg zijn. Het magazine met geschiedenisles over de ontluisterende grootschalige roof is gratis, wie kennis wil opfrissen moet dat zéker meenemen.
De Lisa Oppenheim-expositie in Huis Marseille duurt tot 16 juni. Voor meer informatie: http://www.huismarseille.nl
