Henri Matisse, Odalisque, 1920-1921, olieverf op doek, collectie Stedelijk Museum, detail, eigen foto
* Vanaf morgen open in het Stedelijk Museum in Amsterdam: ‘De oase van Matisse’, de eerste grote tentoonstelling in Nederland van de Franse meester in zestig jaar. Met bruiklenen van Tokio tot Los Angeles en werk uit de eigen collectie wordt de levenslange vernieuwingsdrift van Henri Matisse (1869-1954) feestelijk in beeld gebracht. Zijn 'La perruche et la sirène', de parkiet en de zeemeermin, publiekslieveling in Stedelijk, is voor deze gelegenheid verenigd met soortgelijke monumentale knipsels uit New York, Los Angeles, Parijs en Londen. Gaat dat zien, het is eenmalig.
De expositie begint in de jaren negentig van de negentiende eeuw, toen Matisse zich vanaf 1891 als student aan de Académie Julian in Parijs eerst bekwaamde in de academische schilderkunst en al gauw ook een impressionistische toets vond.
‘Notre-Dame’, bruikleen uit de Tate Londen, toont zijn overgang in stijl, omstreeks 1900, ‘naar een harmonie van pure kleur’, aldus een van de wand- en catalogusteksten. Lof daarvoor, ze zijn overal informatief èn helder. Het is bijna onvoorstelbaar dat ‘Vue de Notre-Dame’ uit 1914, bruikleen uit het Museum of Modern Art in New York, door dezelfde kunstenaar is gemaakt. Matisse heeft altijd vastgehouden aan de werkelijkheid als inspiratiebron voor zijn kunst, maar in deze ‘schematische’ weergave van het uitzicht uit zijn atelier met raamstijl, brug, kade en boom richting de kerk kwam hij wel héél dichtbij abstractie. Niet voor niets hebben de samenstellers dit werk gecombineerd met ‘Tableau III: compositie in ovaal’, een schilderij van Mondriaan uit 1914 waarin hij façades van huizen verwerkte tot abstracte composities.
Henri Matisse, Gezicht op de Notre-Dame, 1914, collectie Museum of Modern Art New York, detail, eigen foto
De erezaal op de tweede verdieping is helemaal gevuld met monumentale knipsels van Matisse, eigen foto
De opzet om werken uit de eigen collectie van kunstenaars als Van Gogh, Cézanne, Kirchner, Malevich, Picasso en Jan Sluijters met Matisse te combineren werkt sterk: dat verheldert niet alleen de weg die hij zelf aflegde, maar ook de evolutie van de kunstgeschiedenis. De expositie eindigt tijdens de laatste jaren in Nice, toen hij ondanks ernstige gezondheidsproblemen met hulp van assistenten onvermoeibaar bleef doorwerken aan de knipsels waarmee hij zich binnenshuis de oase schiep die hij buitenshuis niet meer kon opzoeken.
‘De oase van Matisse’ in het Stedelijk Museum duurt van 27 maart tot en met 16 augustus. Voor meer informatie: www.stedelijk.nl.
Henri Matisse, Mimosa, 1949-1951, ontwerp voor tapijt, collectie Ikeda Museum of 20th Century Art, Ito, detail, eigen foto
