Oorlogsmonument Jan Willem Havermans in Renesse, eigen foto
We waren op weg naar het strand van Renesse toen de e-bike-adem vanzelf stokte en we tot stilstand kwamen. Zeeland bleek veel rijker aan monumenten dan in de herinnering aan jeugdvakanties resteerde, welk monument zagen we hier? Plaquettes aan de voet van het beeld (op de Oude Moolweg) en Google gaven uitsluitsel. Uit wit natuursteen gehouwen houdt een vrouw met Schouwse kap het lichaam van een gefusilleerde vast, haar omklemming ontroerend moederlijk van tederheid. Bij de ingang van het nabije slot Moermond werden op 10 december 1944 negen plaatselijke verzetsmensen opgehangen, familie en een zeer zwaargewonde maat die spoedig zou overlijden en ook werd opgehangen, moesten toekijken. Een strafmaatregel van de Duitsers voor sabotage van een deportatiebevel.
Het monument van Jan Willem Havermans (1892-1964), werd onthuld op 4 mei 1949. Ter herdenking van 10 december 1944 en bovendien 'ter nagedachtenis aan de burgers en militairen van Schouwen-Duiveland die als gevolg van de Tweede Wereldoorlog waar ook ter wereld zijn omgekomen'. Een aparte gedenksteen van de 'Vereniging Oud Militairen Indiegangers' herinnert aan de zestien gesneuvelde militairen uit Schouwen-Duiveland die hun leven hebben gegeven 'tijdens de uitvoering van hun opdracht voor het vaderland'. Wie weer op de fiets stapt, komt langs de begraafplaats waar de (oorlogs)doden zijn bijgezet.
Havermans - beeldhouwer, graficus, schilder en tekenaar - was onder meer specialist in oorlogsmonumenten. Nooit geweten: bijvoorbeeld ook het monument voor gefusilleerde verzetsstrijders op de Apollolaan in Amsterdam (uit 1954) is van zijn hand. Op 4 mei is daar jaarlijks een druk bezochte dodenherdenking.
Monument gefusilleerde verzetsstrijders Apollolaan, Amsterdam, Jan Willem Havermans (1954), foto Wikipedia
