Museumkijker.nl > Exposities > ‘Ordinary People’ Rob Hornstra in Fotomuseum Den Haag: ongewone mensen ongekend dichtbij

‘Ordinary People’ Rob Hornstra in Fotomuseum Den Haag: ongewone mensen ongekend dichtbij

Geplaatst in Exposities en getagged met , op door .

Rob Hornstra, Tsjeljabinsk 2003, Elfrem en Sveta, tentoonstelling 'Ordinary people', Fotomuseum Den Haag

Aanbevolen: de tentoonstelling ‘Ordinary People’ van fotograaf Rob Hornstra in Fotomuseum Den Haag. Laat u niet voor de gek houden door de titel, want de foto’s en de geportretteerden zijn allesbehalve gewoon. Hornstra’s foto’s intrigeren. Als toeschouwer kom je ongekend dichtbij al die andere mensen. Velen van hen leven in zware omstandigheden. Dat zie je aan hun kleren, de omgeving, hun trekken, hun ogen. En je realiseert je: misschien zou je zelf daar ook tussen kunnen hangen.

Door Lucie Th. Vermij

Rob Hornstra (1975), Nederlands fotograaf geboren in Borne (Twente), studeerde in eerste instantie Sociaal Juridische Dienstverlening in Utrecht. Hij begon zijn werkzame leven bij de reclassering in Utrecht. Vanaf 1999 studeerde hij Fotografische Vormgeving aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, waar hij in 2004 cum laude afstudeerde. De eerste jaren als fotograaf werkte hij vooral in Rusland.  In 2006 richtte hij FOTODOK op, een internationale tentoonstellingsplek voor documentaire fotografie in Utrecht.

Met The Sochi Project: An Atlas and Tourism in the Caucasus dat hij met schrijver/filmmaker Arnold van Bruggen in 2009 startte, vestigde Hornstra zijn naam. Het is nog steeds een van zijn meest bekende fotoseries, die de veranderingen rond de Olympische Winterspelen in de regio rond de Russische stad Sotsji documenteert. Het project werd grotendeels gefinancierd door private investeerders. Hornstra en Van Bruggen ontvingen er nationaal en internationaal veel lof voor, maar na publicatie werden ze in Rusland op een zwarte lijst geplaatst en mochten ze het land niet meer in. Daarna verbreedden ze hun interessegebied naar andere randen van Europa. Sindsdien reizen ze voor het wederom langlopende project The Europeans (2020-2030) naar twintig regio’s in Europa.

Hornstra houdt ervan om slagers te fotograferen, jongeren en ambtenaren. Hij werkt met een zelf gedefinieerde lijst van categorieën, zoals ‘werk’, ‘overheid’, ‘jongeren’, ‘transport’ en ‘religie’. Bij deze aanpak liet hij zich inspireren door de Duitse fotograaf August Sander (1876-1964), die aan het begin van de 20e eeuw het Duitse volk binnen bepaalde ‘types’ vastlegde en bundelde in zijn boek Antlitz der Zeit (1929). ‘Wanneer ik ergens kom’, vertelt hij daarover, ‘of dat nu in het Engelse Black Country is of een afgelegen dorp in Rusland, dan staat op nummer één: een slagerij binnenlopen en een slager fotograferen. Een kok in zijn keuken, een voetballertje op het veld, een oude veteraan met medailles – daar heb ik er nooit genoeg van.’

Rob Hornstra, Den Helder, 2021, Voorzitter Els en penningmeester Lies van Klaverjasvereniging De Jutter in Den Helder, expositie 'Ordinary People' in Fotomuseum Den Haag

Verder laat Hornstra zich verrassen, gaat met een open mind op stap. Hij komt overal binnen en krijgt ze op foto: een burgemeester, een huismeester, flatbewoonsters, pubers in een portiek, met auto, werknemers  in slachterijen en in visverwerkende fabrieken.  Met zijn focus op het alledaagse leven plaatst Hornstra zich in de traditie van grote fotografen zoals Henri Cartier-Bresson, Dorothea Lange en Ed van der Elsken.

Op de tentoonstelling hangt werk uit zijn inmiddels 20-jarige loopbaan als fotograaf. Hornstra denkt in thema’s. Alle jaren en locaties hangen door elkaar. De mensen blijken de mensen in de uithoeken van Rusland leven niet zo anders dan die in de uithoeken van IJsland, Litouwen, Frankrijk, Engeland of Nederland. Gewone mensen.

Maar wat is gewoon, vraagt ook de in fotografie gespecialiseerde journalist Lynn Berger zich af in haar prachtige essay ‘Een (on)gewoon medium’ in de catalogus bij de tentoonstelling: ‘Zodra de camera gewone mensen vastlegt houden ze op om gewoon te zijn. Ze vertegenwoordigen gewone levensfasen, die we herkennen uit onze eigen fotoalbums, van een nieuwsgierig kind op de trap gaan we naar een landerige tiener op de bank, van feestende en werkende en zorgende volwassenen gaan we naar ouderen aan een keukentafel of op een sterfbed. Maar ze vertegenwoordigen ook ongewone want unieke aan plaats en tijd gebonden gebeurtenissen. De overgang van communisme naar kapitalisme bijvoorbeeld. Het sluiten van fabrieken en het verdwijnen van industrieën. Dat is niet gewoon, dat is groots en meeslepend. En hoe langer je naar deze mensen kijkt, hoe minder “gewoon” ze worden.’

Rob Hornstra, Saint Jean Pied de Port, 2022, de directeur van het slachthuis, expositie 'Ordinary People' in Fotomuseum Den Haag

De tentoonstelling is zeer de moeite waard. Ga kijken naar het jongetje Anton boven aan de trap van een Russisch weeshuis. Naar hangjongeren met hun auto’s. Naar mooie meisjes in smoezelige disco’s. Naar vaders die verminkt uit een oorlog zijn teruggekomen. Vrouwen die in een fabriek vissen fileren. Mannen die karkassen van varkens en runderen slopen. Burgemeesters in treurige kantoren.

Tussen alle Europeanen staan ook Nederlanders, zoals een strak geüniformeerde marinevrouw uit Den Helder, een oude vrouw met rollers in haar haar onder een droogkap thuis in Rhenen, een volumineuze vrouw in een zwartleren jack in een autowasstraat te Aalsmeer. Twee vrouwen van een organiserend comité in een buurthuis in Den Helder. Zoals ze er bij staan hadden ze net zo goed Russinnen kunnen zijn. En neem als u geen afscheid kunt nemen de – ietwat boven-modaal geprijsde - catalogus mee naar huis voor uren nagenieten.

 

 

Reageren