Paulus Potter, een van een serie van acht prenten met stieren, ossen en koeien: het 'Bullenboekje', ets, staat II (3 of 4), 1650, foto Museum Het Rembrandthuis
* Hoofdconservator David de Witt van Museum Het Rembrandthuis bracht de afgelopen tijd in kunsthistorisch Luilekkerland door: voor de tentoonstelling ‘Een rijke traditie. Twee eeuwen Nederlandse prentkunst uit privébezit’ mocht hij een keus uit circa 1300 prenten maken, in bezit van drie verzamelaars die anoniem wilden blijven. Thema van de expositie is de superieure prentkunst in de Lage Landen in de zestiende en zeventiende eeuw. De tachtig prenten die De Witt in samenspraak selecteerde, tonen de fenomenale ontwikkeling in vogelvlucht. Rembrandt - zelf ook een fervent verzamelaar – deelt de schijnwerpers met collega’s, voor individuele roem is dit keer geen plaats.
Onder de vroegste prenten is een drietal religieuze van Lucas van Leyden, zonder twijfel, aldus Jaco Rutgers in de catalogus, de belangrijkste Noord-Nederlandse meester uit de eerste helft van de zestiende eeuw. Virtuoos hoogtepunt: zijn ontroerende gravure van de ontmoeting van Joachim en Anna bij de Gouden Poort. De rijk gevulde houtsneden ‘Christus weggeleid na zijn gevangenneming’ en de ‘Opstanding’ van Jacob Cornelisz van Oostsanen hangen nabij ‘Christus predikend vanaf een boot op een meer’, een houtsnede van Jan Swart van Groningen die vooral de aandacht trekt door het aantrekkelijke tafereel op de voorgrond: ‘ongelovigen’ in exotisch Turkse dracht die Christus gadeslaan.
Esaias van de Velde, Dorpsgezicht met boerderijen, kerk en waterput, ets, staat II (2), 1614, foto Museum Het Rembrandthuis
Het zou niet lang meer duren voor landschappen en taferelen uit het dagelijks leven religie als prominent thema in de beeldende kunst verdreven. Claes Jansz Visscher maakte een serie van dertien etsen onder de titel ‘Plaisante Plaetsen’, een daarvan was ‘Het Gezicht op Haarlem met het leprozenhuis’, een uitnodigend tafereel van zomers verpozen. Esaias van de Velde, als protestant wijselijk uit het katholieke Antwerpen vertrokken, charmeert met zijn ‘Dorpsgezicht met boerderijen, kerk en waterput’. Over een andere boeg ook verbluffend natuurgetrouw: de stieren, ossen en koeien van Paulus Potter, bijeengebracht in een zogenoemd ‘Bullenboekje’.
Rembrandt, Bedelaar, zittend op een heuveltje, gesigneerd en gedateerd, middenonder: 'RHL 1630', ets staat 1 (2). Foto Museum Het Rembrandthuis
Uiteraard weet Rembrandt ook nu te imponeren: zijn ets ‘Bedelaar, zittend op een heuveltje’ is een juweeltje van expressiviteit. Franziska Gottwald stelt in de catalogus vast dat Rembrandt zich bij deze ets door verschillende kunstenaars liet beïnvloeden, waaronder Lucas van Leyden en Jacques de Gheyn II. Rembrandt was een genie dat op eenzame hoogte stond, maar ook híj putte uit de rijke traditie waarvan deze expositie een blauwdruk levert. Het werk op de expositie verdwijnt na afloop weer uit het zicht, gelukkig is de catalogus beeldschoon geworden. Voor de vormgeving tekende Marie-Cécile Noordzij-Pulles uit Hurwenen. De inleiding is van Erik Ariëns Kapper, kunsthandelaar die Het Rembrandthuis stimuleerde de drie verzamelaars de vloer te geven.
De expositie ‘Een rijke traditie. Twee eeuwen Nederlandse prentkunst uit privébezit’ in Museum Het Rembrandthuis duurt tot en met 31 januari. Voor meer informatie: http://www.rembrandthuis.nl
Lucas van Leyden, De ontmoeting van Joachim en Anna bij de Gouden Poort, gravure, staat I (1), 1520, foto Museum Het Rembrandthuis
