Johann Anton Ramboux, Dubbelportret van de gebroeders Konrad en Franz Eberhard, litho, 1822, eigen foto, detail
*Johann Anton Ramboux (1790-1866) lithografeerde in 1822 de broers Konrad en Franz Eberhard, schilder en beeldhouwer. De kunstenaar had geen attributen, handgebaren of aanrakingen nodig om hun band te benadrukken; schouder aan schouder kijkt Franz naar zijn broer, dat is genoeg. Het vriendschapsportret was een populair genre onder Duitse romantici, het Rijksmuseum kocht deze Ramboux als iconisch voorbeeld van de eenvoud waar zij zo van hielden. De komende maanden zijn de broers te zien op de expositie ‘Dankzij Waller 2010-2020’, een schatkist vol schoonheid in (rustgevende) zalen vlakbij Caravaggio-Bernini.
François Gérard Waller (1867-1934), kunsthistoricus en prentkenner, is een van de grootste weldoeners van het Rijksmuseum geweest. Hij schonk bij leven al zijn verzamelingen sierpapier, ex libris en volksprenten, na zijn dood kwamen ook zijn schilderijen, tekeningen en prenten naar het museum. Volgens de introductie op de expositie betrof zijn belangrijkste schenking echter het fonds dat zijn naam draagt. Het F.G. Waller-Fonds keert sinds 1938 jaarlijks een bedrag uit waarmee het Rijksprentenkabinet aankopen kan doen. Het museum dankt maar liefst ruim 55.000 werken aan Wallers vrijgevigheid, in alle tijdvakken kan nog steeds op het hoogste niveau worden verzameld.
Martin Schongauer, Kruisiging met rier engelen, gravure, ca. 1485-1490, foto Rijksmuseum
Hoogtepunt onder de aankopen van de afgelopen tien jaar is - volgens het Rijksmuseum - de gravure ‘Kruisiging met vier engelen’ (ca. 1485) van Martin Schongauer (1430-1491), de grootste prentmaker uit de late middeleeuwen: ‘Deze onlangs ontdekte afdruk van zijn ‘Kruisiging’ behoort tot de mooiste en best bewaarde werken die we van hem kennen. Het uitgeteerde lichaam en gezicht van Christus zijn met uiterst fijne lijnen in de koperplaat gesneden. Diezelfde gevoeligheid en finesse bezitten Maria, Johannes en de vier engelen die Zijn bloed opvangen.’ Vlakbij op dezelfde wand verrast de vroegst bekende voorstelling van een haringbuis op een gravure van ‘Meester W met de sleutel’ - vermoedelijk werkzaam in Brugge - gemaakt ca. 1490. Dit scheepstype werd sinds de 12de eeuw in de Nederlanden gebruikt voor de haringvangst.
Meester W met de sleutel, Een haringbuis, gravure, ca.1490, eigen foto, detail
Onder nog veel meer moois is ook ‘Oude vrouw met gesloten ogen’, een ets van Louis Joseph Masquelier (ca. 1790-1800). De kunstenaar paste volgens het tekstbordje een breed scala aan technieken toe: door de witte hooglichten in haar gezicht lijkt de onbekende vrouw op een gebeeldhouwd reliëf, een Romeinse portretbuste of een camee. Dank aan Waller én de beheerders van zijn fonds.
De expositie 'Dankzij Waller 2010-2020' in het Rijksmuseum duurt tot en met 7 juni. Voor meer informatie: http://www.rijksmuseum.nl
Louis Joseph Masquelier, Oude vrouw met gesloten ogen, ets, cs. 1790-1800, eigen foto
