Psyche - het was haar uitdrukkelijk verboden zijn gezicht te zien - ontdekt dat Amor haar geheimzinnige minnaar is. Dat komt haar duur te staan. De scène is onderdeel van de wandschildering van Maurice Denis.
* De Russische revolutie van 1917 was een aardverschuiving die ook het culturele landschap ingrijpend veranderde. Onder de Russen die het land ontvluchtten, waren de rijke industriëlen Sergei Sjtsjoekin en Ivan Morozov, verzamelaars van kunstenaars als Gauguin, Bonnard en Denis. Hun collecties werden geconfisceerd. Bijna een eeuw later is Morozovs muzieksalon uit zijn huis in Moskou – gedecoreerd met ‘De geschiedenis van Amor en Psyche’ van Denis – voor het eerst weer te zien in de Hermitage Amsterdam. De reconstructie - op bijna ware grootte – staat centraal op de expositie ‘Gauguin, Bonnard, Denis. Een Russische liefde voor Franse kunst’.
De collectie van Sergei Sjtsjoekin (1854-1936) kreeg in Amsterdam eerder een prominente plek op de expositie ‘Matisse tot Malevich’, dit keer staan de schijnwerpers op textielfabrikant Ivan Morozov (1871-1921). Het isolement waarin Russische kunstliefhebbers na 1917 belandden, drong uit de herinnering dat er onder de tsaren een levendig cultureel netwerk met West-Europa werd onderhouden. Sjtsjoekin hoorde bijvoorbeeld tot de vroegste liefhebbers van de impressionisten, in een tijd dat zelfs het merendeel van de Fransen nog niets van ze moest hebben. Hij bezat maar liefst veertien Monets, kocht daarnaast Gauguin, Cézanne en Van Gogh en werd beschermheer van Matisse.
Morozov studeerde chemie in Zürich en keerde in 1895 terug om de leiding van het bedrijf te versterken. Aanvankelijk verzamelde hij jonge Russische kunstenaars, maar al gauw verbreedde ook híj zijn blik naar Parijs. De impressionisten hadden daar inmiddels concurrentie van de ‘Nabis’. De term (‘profeten’ in het Hebreeuws) werd in 1889 voor het eerst gebruikt door jonge kunstenaars die – geïnspireerd door de experimenten van Gauguin – een nieuwe manier van schilderen zochten, weg van de zonverlichte taferelen van de impressionisten. De nadruk kwam op de verbeelding van gevoel en symbool in sterke, ongemengde kleuren, aanvankelijk zonder het traditionele lineaire perspectief.
In 1908 vroeg Morozov aan Maurice Denis, een van de Nabis-kunstenaars die ook graag de decoratieve schilderkunst van de art nouveau beoefenden om de grenzen tussen hoge en lage en beeldende en toegepaste kunst te slechten, de muzieksalon in zijn nieuwe huis in Moskou te decoreren. In 1910 bestelde Morozov bovendien een groot drieluik van Bonnard ter decoratie van het trapportaal. Dat werd een uitzicht op de Middellandse Zee, in het midden een idyllische tuin met spelende peuters, geflankeerd door jonge vrouwen. Ook Bonnards triptiek is nu Amsterdam gereconstrueerd. Voor liefhebbers een buitenkans: het voormalige complex van de Generale Staf aan de overkant van de Hermitage in St. Petersburg wordt momenteel verbouwd voor de collectie Franse kunst, daarna wordt deze niet meer uitgeleend.
De expositie ‘Gauguin, Bonnard, Denis. Een Russische liefde voor Franse kunst’ in de Hermitage Amsterdam duurt tot en met 28 februari 2014. Voor meer informatie: www.hermitage.nl
Ook verschenen in de Wegener-dagbladen.
Het Middellandse Zee-triptiek van Bonnard hing in het trapportaal van verzamelaar Ivan Morozov.
